گروه مینسک به قطعنامه های شورای امنیت درباره قره باغ توجه کند!

به گزارش آژانس خبری تبریزمن، این منطقه در جنگی در دهه ۱۹۹۰ میلادی از آذربایجان جدا شد اما هیچ کشوری آن را به عنوان یک جمهوری مستقل به رسمیت نشناخته است به طوری که از زمان پایان جنگ در سال ۱۹۹۴ که منجر به کشته شدن حدود ۳۰ هزار نفر و آوارگی حدود یک میلیون نفر آذربایجانی شد، تحت کنترل نیروهای ارمنی‌تبار بوده است.
 
در شرایطی که درگیری های اخیر منجر شده تا بسیاری از طرفهای بین المللی خواستار خویشتنداری دو طرف و پایان درگیری نظامی شوند اما، ناظران معتقدند که جنگ همه جانبه بین ارمنستان و آذربایجان به علت‌های مختلف بعید به نظر می رسد.
نخست اینکه در منطقه مورد مناقشه، صدها شهرک غیرنظامی وجود دارد که ساکنان آن در صورت وقوع جنگ در مقیاس بزرگ بین دو کشور، مستقیماً تحت تأثیر قرار گرفته و به طور بالقوه آواره می شوند.
همچنین شبکه خطوط لوله نفت و گاز و جاده های راهبردی که در صورت وقوع هر گونه جنگ در مقیاس بزرگ، دسترسی به آنها برای منطقه به طور گسترده می تواند مسدود یا قطع شود.
این امر برای ارمنستان و آذربایجان چالش های فوری را ایجاد می کنند و ناظران معتقدند که جنگ به نفع هیچکدام از دو کشور نخواهد بود.
اگر چه تاکنون میانجی گری ها ثمری نداشته اما مواجهه با این بحران نیازمند یک سیاست خارجی و راهبردی قوی است که باید با ارائه پیشنهادات سازنده به سوی حل و فصل این مناقشه منجر گردد، مسئله ای که سفیر سابق ایران در باکو و کارشناس مسائل حوزه قفقاز بر آن تاکید دارد؛
 
▪️دستیابی به اراضی هم‌مرز با ایران پس از ۲۷ سال اشغال!
 
“افشار سلیمانی” با اشاره به عوامل مختلف و موثر در موفقیت‌های اخیر ارتش آذربایجان، پیشنهادات مهمی را به جامعه بین‌المللی برای تثبیت مناطق آزادشده قره‌باغ و تحقق تمامیت ارضی این کشور ارائه کرد.
کارشناس روابط بین‌الملل و مسائل قفقاز با اشاره به اینکه بیش از سه دهه از اشغال قره‌باغ و مناطق پیرامون آن که شامل بیش از ۲۰ درصد از اراضی آذربایجان می‌شود، از سوی ارمنستان می‌گذرد گفت: اخیراً شاهد چندین درگیری بین دو کشور در این منطقه بوده‌ایم، از تاریخ ۲۷ سپتامبر سال جاری و در پی نقض چندین باره آتش‌بس ۲۶ ساله از سوی نظامیان ارمنستان – که برپایه قرارداد بیشکک صورت گرفته است – ارتش آذربایجان با پیشروی در مناطق زنگیلان، جبرائیل، فضولی، سواقوشان، قبادلی، آغدره و غیره شهرها و روستاهای بسیاری را آزاد نمود.
وی بهترین دستاورد اخیر آذربایجان در این مرحله را دستیابی به اراضی هم‌مرز خود با ایران در ناحیه آغبند، زنگیلان و پل خداآفرین و ارتباط مجدد مرز ۱۳۲ کیلومتری با این کشور دانست که ۲۷ سال در اشغال ارمنستان قرار داشت و ادامه داد: درگیری اخیر در شرایطی آغاز شد که جامعه بین‌المللی شاهد اوضاع بحرانی بلاروس، اوکراین و مشغولیت روسیه با تحولات این دو کشور و همچنین سوریه، دل‌مشغولی‌ دونالد ترامپ به انتخابات آمریکا، شرایط ناشی از بحران کرونا در منطقه و جهان، عدم ضایت ولادیمیر پوتین از نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان بود. سلیمانی افزود: هویت غیرقره‌باغی پاشینیان و اختلافش با ارامنه این منطقه، کاهش محبوبیت او نزد هوادارانش به دلیل عدم تحقق وعده‌های انتخاباتی نیز مزید بر علت شد.
دیپلمات کشورمان اضافه کرد: از موارد فوق مهم‌تر، احیای روحیه ملی مردم جمهوری آذربایجان پس از تهاجم ماه ژوئیه ارامنه به منطقه طاووس واقع در نزدیکی مسیر عبور خطوط لوله نفت و گاز باکو – تفلیس – جیهان و باکو – تفلیس – ارزروم و تاناپ و برگزاری میتینگ‌های مردمی در شهر باکو و درخواست آنها برای آزادسازی اراضی کشورشان بود.
 
▪️نقش حمایتی و انکارناپذیر ترکیه در موفقیت‌های ارتش آذربایجان
 
سلیمانی اظهار کرد: اعلام آمادگی بسیاری از جوانان و میانسالان آذربایجان برای عزیمت به جبهه‌های نبرد، باعث شد ارتش این کشور، فرصت را غنیمت شمرده و برای آزادسازی قره‌باغ اشغالی از دست ارمنستان اقدامات جدی‌تری انجام دهد همچنین نقش حمایت ترکیه از آذربایجان در موفقیت‌های ارتش این کشور نیز انکارناپذیر است، پس از برگزاری مانور نظامی مشترک دو کشور در نخجوان و باکو و متعاقب آن تهاجم نظامیان ارمنی‌ به شهر طاووس بسیاری از مستشاران و همچنین مهمات نظامی ترکیه در آذربایجان باقی ماندند.
وی مولفه بسیار مهم و حائز اهمیت در این مرحله را عدم دخالت روسیه – البته تاکنون – به نفع ارمنستان قلمداد کرد که عامل موثری در پیشروی‌های ارتش آذربایجان محسوب می‌شود و افزود: ولادیمیر پوتین درخواست پاشنیان برای اجرای قرارداد دوجانبه و پیمان امنیت دسته‌ جمعی بین مسکو و ایروان را رد و اعلام کرده نیروهای ارتش جمهوری آذربایجان وارد اراضی خودش شده‌اند نه ارمنستان!
سلیمانی اضافه کرد: حملات تحریک‌آمیز و موشکی ارمنستان به شهرهای گنجه، مینگه چئویر، ترتر، قبله، کردامیر، خیزی و آبشئرون نیز نتیجه نداد، زیرا جمهوری آذربایجان دست به عمل نظامی متقابل نزد تا فرصت ورود احتمالی ارتش روسیه به نفع رقیب ارمنی فراهم نکند.
این درحالی است که آذربایجان طبق ماده ۵۱ منشور سازمان ملل متحد مبنی بر حق دفاع مشروع، اجازه مقابله به مثل با این حملات ارمنستان را داشته است.
او با اشاره به اینکه هرچند ارمنستان دیگر اهمیت سابق را برای روسیه ندارد بیان کرد: اما هنوز نمی‌توان به پوتین اعتماد کرد که آن را به حال خود رها کند، زیرا روس‌ها بر اساس پیمان نظامی بلندمدت در گیومری و ایروان پایگاه نظامی و حدود ۵ هزار نیروی مرزبانی روسیه مرزهای ارمنستان را با همسایگان این کشور کنترل می‌کنند.
سلیمانی ادامه داد: در سایر زمینه‌ها نیز ارمنستان به روسیه وابستگی دارد، زیرا اگر روسیه دست از ارمنستان بشوید، باعث همگرایی بیشتر پاشنیان و تیمش با غرب می‌شود، در این صورت آذربایجان نیز به آسانی اراضی اشغالی خود را آزاد خواهد کرد.
 
▪️مسکو نگران پیشروی ناتو و اتحادیه اروپا در کشورهای هم‌مرز روسیه!
 
سفیر سابق ایران در باکو با ذکر این نکته که مسکو نگران پیشروی ناتو و اتحادیه اروپا در کشورهای هم‌مرز روسیه است تاکید کرد: اگر خیال مسکو بابت نپیوستن باکو به ساختارهای غربی راحت باشد، دیگر ارمنستان برای روسیه اهمیت استراتژیک نخواهد داشت، هرچند ارمنستان مرز غیرفعال ۶۰۰ کیلومتری با ترکیه دارد، اما با توجه به پیشرفت‌های تکنولوژیک نظامی و مناسبات متقابل و قوی آنکارا – مسکو علی‌رغم اختلافات موردی، احتمال تنش بین طرفین نیز بسیار اندک است، چه بسا پیش از تحولات اخیر مذاکرات پنهانی میان آنکارا – مسکو – باکو هم انجام شده باشد.
سلیمانی اظهار کرد: با توجه به واقعیت‌های میدانی، رویکرد طرف‌های درگیر و بازیگران منطقه‌ای و جهانی، عدم موفقیت یا به عبارت بهتر جانبداری گروه مینسک سازمان امنیت وهمکاری اروپا از طرف اشغالگر، نارضایتی عمیق و آشکار باکو از عملکرد سران آمریکا، روسیه و فرانسه، شرایط داخلی ارمنستان و آذربایجان و پیشروی‌های ارتش آذربایجان در عمق خاک خود به نظر می‌رسد در این مرحله مناقشه قره‌باغ از حالت انجماد ۲۶ ساله خارج شود.
وی تاکید کرد: اگر روسیه مانع نشود جمهوری آذربایجان توان آزادسازی اراضی اشغالی خود از راه نظامی و دیپلماتیک را دارد، پس از این مرحله نیز روند بازگشت آوارگان جنگی سرزمین خود و سپس بازسازی شهرهای وروستاهای آنها آغاز خواهد شد، بدیهی است که تحقق این روند به آسانی میسر نخواهد بود، لذا بهترین راه برای پایان مناقشه قره باغ کوهستانی، اجرای مشابه طرح مرحله‌ای موسوم به مادرید یا غازان است.
 
▪️اهمیت مذاکره درباره شهر لاچین به‌ عنوان کریدور اتصال میان آذربایجان و قره‌باغ
 
او در همین راستا به گروه مینسک پیشنهاد کرد استقرار نیروهای نظامی آذربایجان در مناطق آزاد شده، توقف عملیات نظامی طرفین با ضمانت اجرایی سازمان ملل، عقب‌نشینی نظامیان ارمنستان از حداقل پنج شهر آذربایجان، مذاکره باکو – ایروان با حضور روسای گروه مینسک، نماینده و سازمان ملل و کشورهای غیرمتعهد برای تعیین رژیم حقوقی قره‌باغ، بر اساس حاکمیت ملی و تمامیت ارضی آذربایجان، قطعنامه‌های شورای امنیت را در نظر بگیرند.
سلیمانی در واپسین بخش از اظهارات خود موضوع حائز اهمیت دیگر را مذاکره درباره شهر لاچین به‌ عنوان کریدور اتصال میان آذربایجان و قره‌باغ دانست و گفت: در صورت ممانعت آذربایجان، ارامنه قره‌باغ امکان تردد به ارمنستان از طریق این محور را نخواهند داشت لذا از آن سو، منطقه زنگزور ارمنستان، به‌عنوان کریدور میان نخجوان و آذربایجان در طول سه دهه گذشته مسدود بوده است لذا اهالی نخجوان و آذربایجان هنوز از طریق اراضی ایران رفت و آمد می‌کنند.
سفیر سابق ایران در باکو که از ۱۳۸۳ الی ۸۶ در پایتخت آذربایجان به انجام وظیفه پرداخته است در پایان اظهارات خود تاکید کرد: مهم تر از همه، برقراری صلح، آرامش و امنیت در منطقه قفقاز و توسعه همه‌جانبه به نفع ملت‌ها بر اساس اصل حفظ حاکمیت ملی و تمامیت ارضی کشورهاست که باید مدنظر طرفین قرار گیرد.
 
شهرام صادق زاده