به گزارش آژانس خبری تبریزمن، آتش‌سوزی در جنگل‌های قره‌داغ به عنوان بزرگ‌ترین پهنه جنگلی آذربایجانشرقی در سال‌های اخیر همه را به تنگ آورده است؛ چالشی که کارشناسان امر می‌گویند گذر از آن تنها با ایجاد پایگاه دائمی آتش‌نشانی در منطقه میسر است.
اخیراً با آتش‌سوزی مجدد اراضی منطقه حفاظت شده آینالو در جنگل‌های قره‌داغ آن هم در فصل زمستان و خاکستر شدن ۱.۵ هکتار از اراضی جنگلی، همه نگاه ها به نحوه نگهداری و صیانت از آن معطوف گردید زیرا این پهنه جنگلی علاوه بر ویژگی‌های منحصربفرد زیستی، از نظر داشتن جاذبه‌های گردشگری طبیعی و تاریخی نیز اهمیت ویژه ای دارد، به گونه‌ای که نامزد ثبت در زمره میراث جهانی در فهرست یونسکو است.
▪️نبود یک پایگاه آتش نشانی، خسارات جبران ناپذیری را بر آینالو وارد نمود
این جنگل ها با وجود داشتن ظرفیت های کم نظیرِ زیستی و گردشگری به دلیل واقع شدن در ارتفاع بالا که در مناطق مرتفع به بیش از ۲ هزار متر می رسد هیچگونه پایگاه محلی آتش نشانی دارای امکانات ویژه اطفای حریق در جنگل ندارد؛ امری که باعث شده سال گذشته ۶۳۰ هکتار از این پهنه جنگلی در یک آتش سوزی ساده از بین برود!
کارشناسان محلی با اشاره به تجربه سال گذشته آتش‌سوزی وسیع در جنگل‌های قره‌داغ می‌گویند وجود یک پایگاه آتش نشانی در محل می‌توانست از وارد آمدن خسارات جبران‌ناپذیر به این پهنه جنگلی محدود و دارای ارزش بیولوژیکی بالا جلوگیری نماید.
جنگل‌های قره‌داغ به عنوان مهم‌ترین پهنه جنگلی شمالغرب کشور که در زیست کره یونسکو نیز ثبت شده است بارها دچار آتش‌سوزی شد و به دلیل نبود امکانات مناسب اطفای حریق در منطقه چندین هکتار از این پهنه جنگلی بی‌نظیر خاکستر شد.
بازهم گوشه تلخ حکایت اینجاست که همانند سال گذشته، این بار نیز آتش بخش جنگلی “آینالو” را اسیر خود کرده است؛ اتفاقی که هر چند در رسانه‌ها در حد چند سطر خبر و حداکثر یکی دو فقره گزارش خبری و تصویری منعکس می‌شود، اما برای مردم منطقه و بویژه نهادهای مسئول، هزینه‌های مالی و زمانی فراوانی دارد.
اهمیت تدبیر برای جلوگیری از تکرار تجربه تلخ آتش‌سوزی‌های قبلی زمانی دوچندان می شود که بدانیم سال قبل افزون بر ۶۰ مورد آتش‌سوزی در اراضی جنگلی و مراتع آذربایجان شرقی رخ داده است بدون اینکه کک مسئولان مربوطه بِگزَد!
▪️در سایه بی تدبیری ها یک و نیم هکتار از اراضی مرتعی ارسباران در آتش سوخت!
آتش‌سوزی جنگل‌های سرسبز قره‌داغ در سال گذشته، تجربه تلخی برای مسئولان و مردم منطقه شده تا تدابیر لازم برای پیشگیری از وقوع حوادث مشابه اندیشیده شود به طوری که اتفاق ناخوشایندی که ۶۰۰ هکتار از این پهنه جنگلی کم مانند را خاکستر کرد.
آذربایجان شرقی در مجموع ۱۸۰ هزار هکتار جنگل دارد که جنگل‌های قره‌داغ با ۱۶۴ هزار هکتار وسعت بخش اصلی آن را تشکیل می‌دهد؛ یک پهنه جنگلی با بیش از ۴۰۰ گونه گیاهی و ده‌ها گونه جانوری که بدلیل گرم شدن تدریجی کره زمین، هر سال با خطر وقوع آتش‌سوزی دست و پنجه نرم می‌کند اما گویا این بار قضیه متفاوت بوده و دست انسان در کار است!
پس از دو روز تداوم حریق، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست آذربایجانشرقی از مهار آتش سوزی در منطقه حفاظت شده قره‌داغ خبر داد.
حسن عباس نژاد، این آتش سوزی را در اراضی کلاله سفلی منطقه حفاظت شده آینالو دانست و افزود: متاسفانه یک و نیم هکتار از اراضی مرتعی و جنگلی منطقه در پی این سانحه در آتش سوخت.
وی در مورد علت این آتش سوزی هم اظهار کرد: در بررسی‌های اولیه، شواهد نشانگر نقش عوامل انسانی و عمدی بودن این آتش سوزی دارد.
▪️تجربه تلخ آتش‌سوزی مراتع و جنگل‌های آذربایجانشرقی هر سال تکرار می‌شود!
شاید کم توجهی به موضوع جنگل‌ها به عنوان شریان های حیاتی انسان است که باعث می شود تجربه تلخ آتش سوزی مراتع و جنگل ها و حتی مزارع کشاورزی در همه جای کشور از جمله آذربایجان شرقی هر سال تکرار شود و رسانه ها و نهادهای فرهنگی به جای چاره اندیشی برای ارتقای سطح آگاهی مردم از محیط زیست، تنها به درج خبرهای رویداد محور و نه فرآیندی از این اتفاقات ناگوار بسنده کنند.
با این رویکرد بود که سال گذشته نیز در ارتباط با آتش‌سوزی جنگل های قره‌داغ به جای اینکه تلاش‌ها و جانبازی‌های نیروهای انسانی حاضر در محل با نگاه امیدآفرینی، البته در عین تحلیل جوانب مختلف رویداد برجسته شود، برخی از فعالان فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی در اقدامی منافی اخلاق حرفه‌ای و مسئولیت اجتماعی، با بازنشر تصاویری از آتش‌سوزی جنگل‌های
استرالیا، افکار عمومی را متشنج و آشفته کرد
منطقه حفاظت شده قره‌داغ و بویژه جنگل‌های بکر آن که کارشناسان قدمت آن را پیش از عصر یخبندان تخمین می زنند یکی از چند زیست بوم غنی کره زمین از لحاظ گیاهی و جانوری محسوب می شود که به عنوان آثار طبیعی جهانی در سازمان‌های بین‌المللی به ثبت رسیده است. ارسباران در گذشته‌ای نه چندان دور به محدوده وسیعی از کناره رود ارس، حد فاصل جلفا تا مغان و بلندی‌های سبلان، بُزقوش و سهند اطلاق می‌شد اما اکنون به دلایل متعددی از قبیل تخریب عرصه‌های منحصر به فرد جنگلی به مرزهای شهرستان‌های کلیبر، ورزقان و اهر محدود می‌شود.
▪️ارتفاع منطقه سبب می شود یک جرقه جزئی، کل منطقه را درگیر حریق نماید!
یک فعال محیط‌زیست در آذربایجان شرقی با اشاره به اینکه برخاستن شعله های آتش از سه نقطه جدید که احتمال می رود از آتش بر جای مانده افراد حاضر در این پهنه جنگلی ناشی شده باشد دامنه آتش‌سوزی را گسترده‌تر کرد گفت: به ویژه اینکه منطقه، مرتفع و بادخیر است و همین عامل سبب می شود که یک جرقه جزئی، کل منطقه را درگیر آتش کند.
احمد بایبوردی ادامه داد: ناگفته نماند همان طور که مسئولان نهادهای عضو مدیریت بحران استانداری آذربایجانشرقی بارها در جلسات یک سال گذشته خود در ارتباط با آتش سوزی در مراتع و جنگل ها تاکید کرده‌اند، مقابله سریع با حریق در پهنه جنگلی قره‌داغ نیازمند حداقل ایجاد یک ایستگاه متمرکز آتش نشانی در منطقه، به دلیل وسعت ۱۶۴ هزار هکتاری آن در محدوده شهرستان های ورزقان، کلیبر و خداآفرین است.
وی افزود: تکرار حادثه آتش سوزی در قره‌داغ ثابت کرد که اصرار مسئولان ارشد استانی برای حضور دائمی یک هلی‌کوپتر ویژه بسکت‌دار در تبریز برای ارائه خدمات اطفای حریق در منطقه شمالغرب کشور گریزناپذیر است، به ویژه اینکه همه این استان‌ها دارای عرصه‌های جنگلی و مرتعی گسترده ای هستند.
بایبوردی اضافه کرد: مؤثرترین عوامل اقلیمی و آب و هوایی شامل دما، سرعت و جهت باد در یک تحقیق مورد استفاده قرار گرفت، لذا بررسی های حاصل از نتایج نشان داد که نقش عوامل طبیعی غیرقابل انکار است، بنابراین برای حفاظت هرچه بیشتر منطقه که از سرمایه های تجدیدنشدنی ملی محسوب می شود باید تدابیر امنیتی مناسب اندیشیده شود تا در حد امکان از خسارات جبران ناپذیر آتش سوزی در این عرصه ارزشمند طبیعی جلوگیری به عمل آید.
وی تاکید کرد: علاوه بر عوامل محیطی شامل شاخص‌های پوشش گیاهی، دما، شیب مراتع و غیره، بررسی ارتباط عوامل انسانی با خطر آتش سوزی نشان داد که نزدیکی با جاده بیشترین سهم را در وقوع آتش‌سوزی دارد لذا نتایج عوامل انسانی در وقوع خطر آتش سوزی نشان داد میزان هم پوشانی راه‌های ارتباطی و مناطق مسکونی به ترتیب حداقل ۳۲ درصد و حداکثر ۶۸ درصد با خطر وقوع آتش در منطقه مطالعاتی مرتبط هستند.
?شهرام صادق زاده
