خبرگزاری مهر، گروه اقتصاد – زهره آقاجانی؛ بی‌شک ایام اربعین، همواره به عنوان یکی از بزرگ‌ترین و باشکوه‌ترین اجتماعات انسانی در تاریخ شناخته می‌شود که در آن میلیون‌ها عاشق و دلداده از اقصی نقاط جهان، هر سال خود را به کربلای معلی می‌رسانند.
ایران نیز در ایام اربعین، هر ساله بیشترین متقاضی اعزام زائر را به عتبات دارد. در این ایام تمام شقوق حمل‌نقل عمومی جایگاه ویژه‌ای در جابه‌جایی زوار حسینی خواهند داشت و در این بین حمل و نقل جاده‌ای نقش حائز اهمیتی را به دوش می‌کشد. زیرا سفر جاده‌ای به عنوان یکی از سریع‌ترین و راحت‌ترین راه‌ها، مورد توجه بسیاری از زائران قرار دارد.
سفر حمل و نقل جاده‌ای به سمت مرزهای ۶ گانه عراق به ویژه در ایام اربعین، با وجود تسهیلات و امکانات موجود، نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و جامعی است؛ چرا که این سفر یکی از پرطرف‌دارترین سفرها در ماه صفر است.
بر همین اساس، برای اطلاع‌رسانی و ارائه از آمار گزارش و عملکرد شرکت‌های اتوبوس رانی در بازه زمانی اربعین، برنامه تلویزیونی خبرگزاری مهر در گفت‌وگو با مهدی قلی‌زاده سخنگوی ستاد اربعین اداره کل راهداری استان تهران پرداخت.
سوال: وضعیت فروش بلیت‌های اتوبوس چطور بود؟
قلی‌زاده: راهپیمایی اربعین به یک مراسم آئینی تبدیل شده، در همین راستا ما در تلاش هستیم با استفاده از تجربیات سال‌های گذشته ارائه خدمات بهتری به زائرین داشته باشیم؛ امسال از ابتدای آغاز سفرهای جاده‌ای اربعین، طرحی با عنوان «طرح اربعین» تعیین و این دستورالعمل به صورت کشوری ابلاغ شد.
بر اساس ابلاغیه، از روز ۱۶ مردادماه طرح سفرهای اربعین آغاز شد و تا ۱۶ شهریورماه نیز ادامه خواهد داشت و در واقع هم‌اکنون در طرح بازگشت زائرین اربعینی قرار داریم و بر اساس سیاست گذاری‌هایی که در بخش حمل و نقل عمومی مسافر راهداری استان تهران انجام شد، اولویت این سازمان بر اساس پیش فروش بلیت به مرزهای ۶ گانه بود تا مردم بتوانند بدون حضور در مراجع عرضه بلیت، بلیت به مقصد مورد نظرشان را تهیه کنند.
با توجه به روند ذکر شده، پیش‌فروش بلیت‌های حمل‌ونقل جاده‌ای از تاریخ ۱۰ مردادماه برای رفت و از تاریخ ۱۶ مردادماه برای برگشت آغاز شد، همچنین سهم پیش فروش الکترونیکی بلیت‌ها نیز بر اساس پیش بینی‌ها ۷۰ درصد ظرفیت موجود بود؛ به عبارت دیگر ۷۰ درصد ظرفیت موجود را در سامانه‌های فروش الکترونیکی عرضه کردیم تا مردم به راحتی بلیت را تهیه کنند.
همچنین، هم‌اکنون که در روزهای منتهی به روز اربعین قرار داریم، امکان تهیه بلیت برای زواری که به تازگی قصد عزیمت دارند در سایت‌های فروش وجود دارد و می‌توانند به راحتی بلیت به مرز مورد نظرشان را با قیمت مصوب از سکوهای فروش الکترونیکی متفاوتی که وجود دارد، تهیه کنند و سفر زیارتی را آغاز کنند.
با توجه به استقبال زائران برای استفاده از اتوبوس، برنامه‌ریزی‌ها برای پاسخگویی و تأمین تقاضا چه بود؟
در بازه زمانی سفرهای اربعین، تقریباً ۹۵ درصد جابجایی زائرین از طریق جاده است و بر اساس آمار سال گذشته، حدود ۶۵ درصد جابه‌جایی‌ها با وسیله نقلیه انجام می‌شود و باقی زائرین نیز از ناوگان‌های دیگر حمل‌ونقل عمومی استفاده می‌کنند.
همچنین، طی سال‌های گذشته، به‌ویژه در ۵ سال گذشته بر اثر تحریم‌های ظالمانه‌ای که علیه کشور اعمال شد، امکان تولید ناوگان اتوبوس در داخل کشور وجود نداشت و از سوی دیگر شرکت‌های اتوبوس‌سازی نیز به ایران ناوگانی برای خرید عرضه نمی‌کردند؛ بر همین اساس طی ۵ سال گذشته تعداد ناوگان فعال در حوزه حمل‌ونقل بین شهری در مسیرهای طولانی کاهش چشمگیری داشته است.
اما این فرآیند مانع ارائه خدمات به مسافرین نشد و در تمام این سال‌ها تلاش کردیم تا بر اساس برنامه‌ریزی در راستای اعزام زائرین به مرزهای شش گانه دچار مشکلات نشویم و بر همین اساس امسال مدیریت ناوگان اتوبوسی سفر در دستور کار راهداری تهران قرار گرفت تا مساله کمبود ناوگان اتوبوسی را در زمینه تنظیم اعزام جبران کنیم.
بر همین اساس، سیاست‌های تنظیم ناوگان اتوبوس برای رفت و برگشت زائرین از همان ابتدای آغاز پیش‌فروش بلیت‌ها لحاظ شد؛ بلیت‌ها در بازه‌های ۷۲ ساعته عرضه شد، زیرا سال‌های قبل در روزهای ابتدایی تا زائرین می‌دیدند، بلیت هست و امکان تهیه آن وجود دارد، تشویق به انجام سفر می‌شدند، به همین دلیل از تراکم روزهای منتهی و نزدیک به اربعین کاه‌ی می‌دادیم.
نکته جالبی که در سفرهای امسال وجود داشت، در ۹ روز ابتدایی طرح اربعین نسبت به مدت مشابه سال گذشته بیش‌از ۳۰ درصد اعزام سرویس به مرزهای ۶ گانه داشتیم، درحالیکه به دلیل گرما و افزایش دمای هوا مجموع آمار کشور کاهش داشت یا ثابت بود اما در اداره حمل‌ونقل مسافر اداره کل راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای استان تهران به دلیل اجرای برنامه‌ریزی‌های هدفمندی که انجام شد، برای رفاه و خدمت رسانی بهتر به زائرین در ۹ روز اول، ۳۰ درصد افزایش داشتیم و به مرور این افزایش کمتر شد و با تمام تدابیری که انجام شد، مردم توانستند به راحتی از تهران به سمت مرزها عزیمت کنند. البته طبق آمار، چهار درصد افزایش تعداد سرویس نسبت به سال گذشته داشتیم.
برای موج بازگشت مسافرین چه اقداماتی در دستور کار قرار دادید؟
وزارت راه همان طور که اعلام کرد، با توجه به برنامه‌ریزی‌های هدفمندی که سفرهای اربعین امسال انجام شد، سبب کنترل موج بازگشت زائرین شد، به طوری که از روزی که پایانه شهید رئیسی در مرز مهران فعال شد، موج بازگشت هم آغاز شد.
با توجه به ازدحام مسافران تهران در پایانه برکت مرز مهران، بر اساس آمار و اطلاعات سامانه‌های برخط، تا اواسط روز گذشته (جمعه، دوم شهریورماه) تعداد ۳۴۹ سرویس نسبت به جابجایی ۹۵۴۳ نفر زائر از مبدا پایانه شهید رئیسی مهران به مقصد پایانه‌های تهران حرکت کردند و این خدمت رسانی به طور مستمر در حال انجام است.
استان تهران به عنوان پرترددترین مسیر از ابتدای طرح بازگشت با تعداد ۲۱۹۴ سرویس ۵۷۴۳۳ نفر زائر را به مقصد استان تهران بازگردانده‌اند؛ در حال حاضر خدمت‌رسانی اتوبوس‌های مستقر در سکوی استان تهران بدون وقفه ادامه دارد.
اجرای سیاست مدیریت در سفرهای رفت، موجب مدیریت در سفرهای بازگشت شده و بر اساس تجربیات گذشته، بعد از دعا و نیایش پنجشنبه و شب جمعه موج بازگشت زائرین به کشور آغاز می‌شود و طبق برنامه، بنا شده دپوی حداقلی اتوبوس‌ها در مرز مهران برای موج بازگشت انجام شود و هم‌اکنون ۵۵ نفر از مسؤولین راهداری استان تهران به مرز مهران اعزام شدند تا هماهنگی‌های لازم زائرین برای سوار شدن به اتوبوس‌ها را انجام دهند؛ همچنین از زائرین خواهشمندیم، سفرشان را به روزهای آخر سفر موکول نکنند و سریع‌تر به سمت کشور حرکت کنند، انشاالله بتوانیم در سفر بازگشت زوار، خدمات شایسته‌ای را به آنها ارائه دهیم.
رانندگان پس‌از اعزام به مرزها، تا زمان بازگشت مجدد زائران در همان محل مستقر خواهند بود؟
با توجه به محدودیت ناوگانی که وجود دارد، زودتر از ۷۲ ساعت رانندگان در محل مورد نظر حضور نخواهند و رانندگان پس‌از تخلیه مسافر، موظف‌اند به تهران بازگردند و مجدد از تهران به سمت مرزها اعزام می‌شوند؛ به عبارت دیگر، اتوبوس‌ها یک سرخالی حرکت می‌کردند اما از زمانی که موج برگشت آغاز شده، رانندگان به صورت نوبتی در محل مستقر هستند.
در سکوی استان تهران در پایان شهید رئیسی، به صورت همزمان ۸ دستگاه اتوبوس در حال مسافر گیری‌اند و عبارت دیگر همزمان در حال اعزام مسافرین از تهران به مرز و از مرز به سمت تهران هستند که معطلی زیادی هم ندارد.
سازمان و ارگان‌های دیگر برای تأمین کمبود ناوگان اتوبوسی کمکی کردند؟
سال گذشته، بر اساس مصوبات ستاد مرکزی اربعین دستگاه‌های که از ناوگان حمل و نقل جاده‌ای برای ایاب و ذهاب پرسنل خودشان استفاده می‌کردند، موظف شدند که در ایام سفرهای اربعین، این اتوبوس‌ها در اختیار راهداری قرار گیرد، بر همین اساس ۲۴۰ دستگاه اتوبوس از وزارت‌خانه و نهادهای دیگر برای خدمت‌رسانی به زائرین تأمین شد اما متأسفانه امسال علیرغم تمام تلاش‌ها و هماهنگی‌هایی که وجود داشت، این امر محقق نشد؛ در واقع راهداری استان تهران تنها با ظرفیت موجود ناوگان این راهداری، عملیات بزرگ را انجام داد.
عملکرد اتوبوس‌های عراقی در سفرهای اربعین چطور بود؟
همان‌طور که ذکر شده، با توجه به کمبود ناوگانی که وجود داشت به دنبال تأمین اتوبوس از منابع جدیدی بودیم تا بتوانیم به نحو شایسته‌تری به زائرین خدمت‌رسانی کنیم اما کمبود ناوگان اتوبوسی در کشور قابل جبران سریع نبود، زیرا سال گذشته از کشور ترکیه تعدادی ناوگان به صورت استیجاری وارد کشور شد که امسال توانستیم به جای اجاره از کشورهای دیگر یک خط اتوبوسی مستقیم از تهران به نجف با ظرفیت ناوگان عراقی راه‌اندازی کنیم.
این خط اتوبوس رانی به عنوان تست از روز ۱۶ مردادماه برای نخستین بار از تهران به صورت مستقیم حرکت خود را به سمت نجف آغاز کرد و از روز ۱۷ مردادماه هم به صورت رسمی روزانه ۱۲ سرویس را جابه‌جا می‌کنند؛ البته جا دارد از مردم عزیزی که از این سرویس استفاده می‌کنند برای دو روز وقفه‌ای که در مرزها اتفاق افتاد عذرخواهی کنم، بدون اینکه به راهداری استان تهران اعلام کنند یک روز از طرف کشور عراق مسأله‌ای پیش آمد و مرز مسدود شد که اتوبوس‌ها امکان عبور نداشتند، بر همین خود زائرین مسیرشان را در خاک عراق ادامه داد.
یک روز دیگر هم به دلیل برخی ناهماهنگی‌هایی که در خاک ایران اتفاق افتاد، زائرین به‌هرحال معطل شدند، که جا دارد از آنها عذرخواهی کنم. در باقی روزها این مسیر باز بود و زائرین با اتوبوس تا ۵۰۰ متری حرم حضرت علی (ع) در نجف می‌روند، سپس از آنجا به صورت پیاده تا حرم حرکت می‌کنند.
استقبال از بلیت اتوبوس‌ها مستقیم از تهران به نجف به گونه‌ای بود که از تاریخ ۲۵ مرداد تا پایان مرداد، بلیتی برای عرضه نداشته باشیم و در حال افزودن سرویس‌های فوق‌العاده به صورت روزانه بودیم، به عبارت دیگر پیش‌فروش بلیت‌های خط اتوبوسی تهران به نجف تا روز ۲۵ مردادماه تمام شد که از ۲۵ مردادماه به صورت روزانه سرویس‌های اضافه‌تری را هماهنگ می‌کردیم تا بتوانیم زائرین را جابه‌جا کنیم.
نوع قرارداد ایران با شرکت‌های اتوبوسی عراق چگونه است؟
سال گذشته از کشور ترکیه در ایام اربعین اتوبوس اجاره کردیم که این نقص را امسال جبران کردیم، بدین ترتیب شرکت‌های بین‌المللی ایران با شرکت‌های بین‌المللی عراق قراردادی منعقد کردند و بنا شد بر اساس تعداد فروش بلیت این جابجایی‌ها انجام شود و برای اینکه ممکن بود، اتفاقات عجیب و غریب طی انجام این سفرها رخ دهد، طرف ایرانی از طرف عراقی درخواست کرد تا این قرارداد حتماً به تأیید وزارت سیاحت عراق برسد که البته این تاییدیه هم انجام شد.
بر اساس این قرارداد بنا شد، ۴۰۰ سرویس از تهران به نجف با توجه به میزان فروش بلیت‌ها برقرار شود، یک روز پیش از انجام سفر با طرف عراقی برای اعزام اتوبوس به سمت ایران هماهنگ می‌شود، سپس اتوبوس عراقی یک شب در ایران مستقر است و فردای آن روز مجدد به سمت نجف حرکت می‌کند.
تاکسی‌های دربستی نیز در این ایام فعالیت دارند یا اینکه مورد استقبال زائرین قرار نگرفتند؟
تاکسی‌ها به صورت دربستی از تهران مستقیم به مرزها قابلیت خدمت‌رسانی دارند اما با توجه به مسافت تهران تا مهران که حدود ۸۰۰ کیلومتر هست، هزینه‌ای که به آن تعلق می‌گیرد، مورد استقبال عموم زائرین نیست تنها به صورت اختصاصی اگر کسی بخواهد، می‌تواند از طریق شرکت‌های سواری کرایه کند.
بر اساس دستورالعمل ستاد اربعین در این ایام اربعین اتوبوس‌ها به صورت یک سر خالی حرکت می‌کنند و کرایه دو طرف را دریافت می‌کنند و نرخ بلیت اتوبوس‌های وی آی پی ۹۵۰ هزار تومان و اتوبوس‌های ۴۴ نفره ۵۶۵ هزار تومان تعیین شده است.
با توجه به اینکه تا به امروز مسیر مستقیم تهران به مهران با حمل و نقل تاکسی نداشتیم، بر همین اساس نرخ تهران تا کرمانشاه و کرمانشاه تا تهران حدود ۸۵۰ هزار تومان است که دو برابر قیمت، نفری یک میلیون و ۷۰۰ هزار برآورد می‌شود.
سال گذشته برای جابه‌جایی زوار پاکستانی با کمبود اتوبوس مواجه بودیم، در سفرهای امسال این موانع رفع شد؟
بر اساس هماهنگی‌هایی که امسال ستاد مرکزی اربعین انجام داد، زائرین پاکستانی موظف شدند با ناوگان خودشان وارد ایران شوند و یکی از الزامات در ویزای زائرین پاکستانی این بود که شماره اتوبوسی که با آن تردد می‌کنند، ثبت شود تا بدون ناوگان وارد کشور نشوند، زیرا مجموعه حمل و نقل جاده‌ای ایران تحمل بار فشاری بیشتر را نداشت، بدین ترتیب زائرین افغانستان و پاکستان با ناوگان خودشان وارد ایران شدند.
برای زائرانی که قصد بازگشت دارند، چه توصیه‌ای دارید؟
تمام تلاش ما این هست که بتونیم خدمات شایسته‌ای به زائرین ارائه دهیم اما با توجه به محدودیت منابع از جمله کمبود ناوگان، تقاضا داریم که سفر بازگشت خودشان را به روزهای انتهایی طرح اربعین موکول نکنند و هرچه سریع‌تر پس‌از انجام زیارت به سمت مرزهای کشور بازگردند تا بتوانیم به شایستگی و بدون معطلی به زائرین خدمت‌رسانی کنیم.
