پژوهش‌هایی که تحول‌آفرین نیست!

سرویس فرهنگی تبریزمن – کشوری که شعارش جدا شدن از اقتصاد نفتی بوده و می‌خواهد براساس تولید، توزیع و کاربرد دانش به اقتصادی دانش‌بنیان دست یابد، بیش از پیش نیازمند توجه به حوزه پژوهش و ورود مراجع تصمیم‌گیر برای بازنگری در روند فعلی است.
اقتصاد نفتی، ثروت آفرین نیست و آن چیزی که هر کشوری را بر بنایی محکم، استوار نگه می‌دارد دانش، علم و نوآوری نیروی انسانی ملت هاست، از همین رو به منظور صیانت از جایگاه علمی و دست یابی به پژوهش‌های کاربردی برای رهایی از وابستگی به بیگانه، باید تلاش بیشتری برای تحقق سهم پژوهش داشت.
▪️برنامه ریزی فاقد پشتوانه تحقیقاتی، حتماً در اجرا با مشکل مواجه خواهد شد
یکی از عوامل اساسی پیشرفت در کشورهای توسعه یافته، توجه خاص به امر پژوهش است زیرا اصولاً هر نوع پیشرفت و توسعه، ارتباط مستقیمی با تحقیقات علمی دارد و رشد و توسعه کشورهای پیشرفته، در نتیجه سرمایه‌گذاری در بخش پژوهش است لذا حجم وسیع پژوهش‌های علمی در کشورهای توسعه یافته صنعتی گویای این واقعیت است.
کشورهای پیشرفته صنعتی بخش قابل توجهی از تولید ناخالص ملی را به سرمایه گذاری در امور پژوهشی و تحقیقاتی اختصاص داده‌اند و به گفته کار‌شناسان، این رقم برای کشورهای صنعتی ۵ درصد است، حال آنکه در ایران این رقم حدود نیم درصد است!
پژوهش می‌تواند جلوی بسیاری از دوباره کاری‌ها، اتلاف وقت و بودجه را بگیرد، هر قدر موضوعی بزرگتر و بااهمیت‌تر باشد نیاز به پژوهش برای تصمیم‌گیری درباره اجرای آن بیشتر است لذا این کار، ریسک تصمیم و اجرا را به حداقل می‌رساند.
برای برنامه ریزی بلند مدت نیز نیاز به تحقیقات بیشتر است، در صورتی که برنامه ریزی فاقد پشتوانه تحقیقاتی بوده و به طور همه جانبه پیش از آغاز مورد بررسی قرار نگرفته باشد به یقین در اجرا و عملیاتی شدن با مشکل رو به رو خواهد شد.
از این رو می‌توان گفت پژوهش به ویژه در تصمیم‌گیری‌های کلان نقش عمده‌ای دارد و به همین خاطر است که بسیاری از متخصصان، پژوهش را حلقه مفقوده توسعه یا سنگ زیر بنای توسعه می‌نامند.
▪️هر دانشگاه باید بتواند یک مشکل اجتماعی جامعه را مرتفع سازد
رئیس مرکز پژوهش‌های شورای شهر تبریز با بیان اینکه پژوهش، پیدا کردن راهکار علمی برای حل مشکل است گفت: در کشور ما برای اینکه پژوهش جایگاه خود را پیدا کند لازم بود تا تدابیری انجام شود که یکی از آنها نامگذاری هفته‌ای با این عنوان بود.
محمدباقر بهشتی با بیان اینکه امروز دانشگاه‌ها را به چهار نسل تقسیم می‌کنند افزود: نسل اول دانشگاه‌ها آموزشی، نسل دوم آموزشی و پژوهشی، نسل سوم  کارآفرین و نسل چهارم دانشگاه‌های جامع محور و بین‌المللی هستند اما در کشور ما دانشگاه‌ها هنوز آموزشی و پژوهشی هستند.
وی با اشاره به  نحوه ایجاد مرکز پژوهش‌ها بیان داشت: این مرکز بازوی علمی شورای شهر محسوب می شود به گونه‌ای که در زمینه‌های مختلف، فعالیت‌های علمی انجام داده و آنها را در اختیار کمیسیون‌های شورا قرار می‌دهد.
استاد دانشگاه تبریز ادامه داد: مرکز پژوهش‌های شورا با انجام یک سری مطالعات موردنیاز سطح شهر، آنها را شناسایی کرده و به پژوهشگران می‌کند تا آنها نیز پیشنهادهای خود را در قالب پروپوزال ارسال نمایند تا به جمع بندی نائل گردد.
بهشتی اضافه کرد: این مرکز برای همکاری بیشتر دانشگاه‌ها و شهرداری بسترسازی می‌کند به گونه‌ای که در تلاش هستیم دانشگاه‌ها مسئولیت اجتماعی پذیرفته و هر دانشگاه بتواند یک مشکل اجتماعی جامعه را مرتفع سازد.
رئیس مرکز پژوهش‌های شورای شهر تبریز با بیان اینکه در تدوین برنامه پنج ساله تبریز، توانمندی‌های این مرکز به مجموعه مدیریت شهری تبریز ثابت شد گفت: در تاریخ ۱۲۰ ساله شهرداری تبریز هیچ موقع این شهر صاحب برنامه پنج ساله نبود، لذا ابتدا چشم‌انداز بلند مدت تبریز تهیه شد و سپس شهرداری ملزم به تهیه برنامه پنج ساله شهر گردید.
▪️وقتی در خصوص پژوهش صحبت می‌شود شاید فقط در حد صحبت باشد!
یک استاد دانشگاه نیز از نحوه برخورد با پژوهش‌ها در سطح کشور انتقاد کرد و گفت: امروز در تصمیم گیری‌های کشور تحقیق و پژوهش نقش مهمی ندارد به همین خاطر در تصمیم‌گیری‌ها تعقل صورت نمی‌گیرد.
فریدون عزیزی ادامه داد: مسئله مهم این است که در کشورهای در حال پیشرفت، اهمیت پژوهش نهادینه نشده است با این وجود اگر در کشور ما نیز مسئولی در خصوص پژوهش صحبت می‌نماید شاید فقط در حد صحبت باشد!
وی افزود: هیچ کشوری را نمی‌توان یافت که بدون پژوهش بتواند کاری را از پیش ببرد با این وجود ما نیز اگر می‌خواهیم در ماراتن پیشرفت علم جهانی پیروز باشیم تنها راه، تحقیق و پژوهش است.
عزیزی از تحقیق به عنوان یک فرآیند تغییر و کشف نام برد و اضافه کرد: ما با تحقیق می‌خواهیم به یک دستاورد جدید دست پیدا کنیم و این دستاورد نیز باید به جامعه یاری کند و بتواند موجب تحول جامعه گردد.
وی با بیان اینکه امروز در تصمیم‌گیری‌های کشور تحقیق و پژوهش نقش مهمی ندارد به همین خاطر در تصمیم گیری ها تعقل صورت نمی‌گیرد تاکید کرد: اگر براساس خردورزی جمعی هم تصمیم‌گیری گرفته می‌شود متاسفانه مبتنی بر تحقیق و پژوهش نیست، زیرا اگر مسئولی فکر می‌کند که می‌خواهد کاری انجام دهد باید تحقیق و پژوهش را در اولویت خود قرار دهد وگرنه کشور پیشرفت نخواهد کرد.
 
شهرام صادق زاده