سهم آذربایجان از صنایع مادر دولتی؟!

تبریزمن – امیر ابوالقاسمی: صنایع مادر را به جرات می‌توان قلب تپنده اقتصاد هر کشور نامید. چرا که این صنایع، مولد محصولات اولیه‌ای هستند که صنایع دیگر از آنها تغذیه می‌کنند و در حقیقت لوکوموتیو صنایع دیگر هستند.
در این نوشتار سعی می‌شود با توجه به پتانسیل‌های موجود در منطقه آذربایجان،‌ جایگاه صنایع مادر دولتی را جستجو و دلایل عدم اقدام عملی مسیولین کشور برای ایجاد صنایع مادر در این منطقه را بررسی شود.
در گزارشی که مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، تنظیم و منتشر کرده، امده است؛ ایران با داشتن یک درصد از جمعیت جهان بیش از ۷ درصد منابع معدنی دنیا را در اختیار دارد. در بخش دیگری از همین گزارش اعلام شده؛ ایران نخستین رتبه جهانی در منابع روی، دومین رتبه جهانی در زمینه منابع مس، نهمین رتبه جهانی در معادن آهن، دهمین رتبه جهانی در معادن اورانیم و یازدهمین رتبه جهانی در زمینه معادن سرب و… را نیز به نام خود ثبت نموده است.
سهم استان‌های شمالغرب کشور از این معادن به ترتیب آذربایجان شرقی ۱۸ درصد، آذربایجان غربی ۱۲ درصد، اردبیل ۱۱ درصد، زنجان ۹ درصد و همدان ۷ درصد از کل ذخایر معدنی کشور می‌باشد. بنابراین، در مجموع ۵۷ درصد این ثروت ملی تنها در ۵ استان مذکور قرار گرفته است
حالا سوال اینجاست؛ با در نظر گرفتن آمار ذخایر معدنی، سهم آذربایجان از صنایع مادر دولتی مرتبط با این معادن در کشور برای این استان ها چه بوده است؟
طبق همان گزارش، ایران با در اختیار داشتن ذخیره قطعی ۷٫۲ میلیارد تن سنگ آهن، در فهرست ۱۰ کشور برتر دارای ذخایر این ماده معدنی در جهان قرار گرفته است. این در حالی است که برای تحقق سند چشم‌انداز ۱۴۰۴ صنعت فولاد که ۵۵ میلیون تن فولاد خام پیش‌بینی شده است و برای رسیدن به آن بایستی ۶ میلیون تن چدن، ۵۴ میلیون تن آهن اسفنجی، ۸ میلیون تن کلوخه، ۸۴ میلیون تن گندله، ۹۰‌ میلیون تن کنسانتره، ۱۱ میلیون تن سنگ‌آهن دانه‌بندی شده و ۱۴۸ میلیون تن سنگ‌آهن برای کنسانتره نیاز است.
سهم آذربایجان تنها یک فولاد آذربایجان (میانه) است که آن هم حال و روز خوشی ندارد. البته در آماری که در این راستا توسط مراجع زیربط منتشر شده است حدود ۲۰ درصد فولاد تولید شده کشور متعلق به شرکت‌های بخش خصوصی منطقه آذربایجان می‌باشد. سوال اصلی از مسئولین محترم این است که در احداث صنایع مادر فولادی این منطقه چه نقشی داشته‌اند؟
نبود و یا محدودیت صنایع شاخص مادر دولتی و یا ناکارآمدی مدیریت این بخش، سرنوشت تلخ کارخانه‌های به اصطلاح مادر منطقه آذربایجان هم، گواه این واقعیت تلخ است. ولی به ناچار باید گفت؛ سهم آذربایجان برغم وجود ثروت‌های طبیعی و انسانی منطقه در مقایسه با سایر استان‌های کشور که خود را مادر صنایع، مهد صنایع و… می‌نامند، تقریباً هیچ بوده است و بیشتر بر روی پای خود و بخش خصوصی ایستاده است و این نشان از کم‌توجهی مسئولین در عرصه صنعت کشور می‌باشد.