تبریزمن – سرویس اقتصادی: اخیراً رئیس اتاق بازرگانی تبریز در حضور استاندار آذربایجانشرقی اظهاراتی مبنی بر خروج تعداد زیادی از سرمایه‌گذاران ایرانی از کشور نموده است که بخش عظیمی از این سرمایهگذاریها در کشورهای همسایه انجام می گیرد و بخش عمده ای از افراد را آذربایجانی‌ها تشکیل می‌دهند!
بدین ترتیب، میلیاردها دلار سرمایه مادی داخل کشور و به خصوص آذربایجانشرقی به کشورهای همسایه و به ویژه ترکیه منتقل می شود که زنگ خطر بزرگی در فضای کسب و کار داخل کشور محسوب می‌گردد و تامل و تفکر بسیاری را می‌طلبد تا جوانان، فدای بی‌تدبیری مسئولان نشوند!
رئیس اتاق بازرگانی تبریز با اشاره به ارتقای جایگاه آذربایجانشرقی در فضای کسب و کار در زمستان ۹۹ از جایگاه هفتم به سوم گفت: امیدواریم هر چه زودتر شاهد رسیدن آذربایجانشرقی در بحث فضای کسب و کار به جایگاه اصلی خود، همانا رتبه نخست باشیم.
یونس ژائله ادامه داد: براساس آخرین گزارش بانک جهانی، رتبه ایران در فضای کسب و کار ۱۷۸ است که نشان از وجود شرایط دشوار برای فعالان بخش خصوصی کشور دارد زیرا فضای کسب و کار کشور به جایی رسیده که اجازه نمی‌دهند حساب بانکی خارجی شهروندان ایرانی باز باشد و بدین ترتیب راه برای جذب سرمایه‌گذاران ایرانی در کشورهای همسایه باز شده و آنها، تمام تلاش خود را برای جذب این افراد انجام می‌دهند!
وی از سرازیر شدن ۱۵ هزار و ۹۰۰ سرمایه‌گذار کشورمان به ترکیه خبر داد و افزود: بدین ترتیب میلیاردها دلار سرمایه مادی داخل کشور و به خصوص آذربایجانشرقی به کشور ترکیه منتقل می‌شود که خطر بزرگی در فضای کسب و کار داخل کشور محسوب می‌شود.
▪️مقاصد خارجی سرمایه‌گذاری عمدتاً جایی است که دسترسی بیشتری به آنها وجود دارد
کارشناسان، خروج سرمایه را یک پدیده اقتصادی – اجتماعی می‌دانند و دلایل مختلفی را برای بروز آن ذکر می‌کنند که از جمله آنها می توان به غیرقابل پیش‌‌بینی بودن وضعیت سیاسی و اقتصادی، خلاءهای موجود در سیاست عمومی کشور برای حمایت از سرمایه و امثال آن اشاره کرد.
همچنین موانع کسب و کار و دشواری فعالیت‌های اقتصادی، ریسک بالای سرمایه‌گذاری، تمایل به زندگی در خارج از کشور و اخذ اقامت در کشورهای خارجی این مهم را در کشور تشدید می‌کند.
خروج سرمایه با هدف سرمایه‌گذاری و خرید دارایی در خارج از کشور مانند خرید مسکن، سرمایه‌گذاری در قالب احداث شرکت یا خرید دارایی مالی نظیر اوراق بهادار، سپرده بانکی یا رمز ارزها و حتی کارگاه های صنعتی نیز اتفاق می‌افتد!
مقاصد سرمایه‌گذاری عمدتاً جایی است که دسترسی بیشتری به آنها وجود داشته باشد، برای مثال امروزه کشور امارات متحده عربی به دست ایرانیان آباد شده است یا در بخشی از ترکیه نیز همین اتفاق افتاده است و طبیعتاً کوتاه ترین مسافت نیز توجه هموطنان را به خود جلب می‌نماید تا سرمایهگذاریها در کشورهای آسیای میانه، گرجستان، ارمنستان و آذربایجان مورد استقبال قرار گیرد.
از سوی دیگر بخشی از ایرانیان نیز در کشورهای اروپایی و آمریکا سرمایه‌گذاری‌های فراوانی انجام داده‌اند و به اصطلاح معروف، عطای سرمایه‌گذاری در داخل را به لقایش بخشیده‌اند!
▪️در سال‌های گذشته برخی از سرمایه‌گذاران مشهور تبریزی به خارج از کشور رفتند!
آذربایجانشرقی از قدیم‌الایام به دلیل قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم، همیشه مرکز مهم تجارت ایران با اروپا بوده و اشتغال و سرمایه‌گذاری از این باب، در تبریز و منطقه آذربایجان ایجاد شده است.
تجّاری از سراسر کشور با حضور در تبریز نیازهای تجاری خود را برطرف کرده و اقلام موردنیاز را به شهر خود جهت فروش ارسال می‌کردند که بازار بزرگ سرپوشیده تاریخی و جهانی تبریز، نماد و یادگاری از همان دوران بوده است.
در سده اخیر نیز با صنعتی شدن شهرها، تبریز به نوعی این مرکزیت را با کمترین حمایت دولت حفظ کرده و بخش خصوصی بیشترین سهم صنعت را در تبریز به خود اختصاص داد به طوری که اگر تبریز را با شهرهای همترازی همچون اصفهان مقایسه کنیم، فعالان صنعت استان بر این نکته اذعان دارند که سرمایه گذاری دولت در اصفهان بسیار بیشتر از تبریز بوده است که این موضوع دلایل مختلفی دارد.
از طرف دیگر نیز، بخش خصوصی که عَلَم اشتغال و تولید را در استانها بر دوش دارد با سخت‌گیری‌هایی که در برخی از مناطق کشور از جمله آذربایجان شرقی انجام می‌شود موجبات دلسردی و در نهایت فرار سرمایه گذار به خارج از کشور را فراهم می سازد!
ارزش ندادن به سرمایه گذار داخلی سبب فرار سرمایه‌گذاران از استانها می‌شود، همان طور که در گذشته‌های نه چندان دور نیز برخی سرمایه‌گذاران مشهور تبریزی به دلیل عدم حمایت قاطعانه، جذب سرمایه گذاری در سایر استانها و حتی کشورهای همسایه شده‌اند که این امر جای تاسف و تامل دارد!
در واقع باید سرمایه‌گذار را تشویق کرده و به او انگیزه داد تا او نیز با وجود تمام سختی های موجود و شرایط نامناسب اقتصادی کشور، رغبت لازم را برای سرمایه گذاری در شهرهای پراستعداد کشور از جمله تبریز داشته باشد.
باید بسته‌های تشویقی برای سرمایه‌گذاران تعریف گردند زیرا این امر می تواند سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی را به شهر تبریز کشانده و این شهر را به جایگاه واقعی “شهر اولین‌ها”ی ایران برساند.
شهرداری‌ها و سایر ارگان‌های متولی باید پروژه‌های قابل سرمایه‌گذاری شهر را به اتاق بازرگانی معرفی کند تا اتاق نیز نسبت به یافتن سرمایه‌گذار مناسب برای طرح‌ها اقدام کند.
در شرایط کنونی، بحث تولید و ایجاد اشتغال مهم ترین دغدغه کشور است لذا باید طرح‌هایی معرفی شوند که می‌توانند حجم عظیمی از اشتغالزایی‌ها را با خود به همراه داشته باشند.
▪️فرار سرمایه موجب می‌شود تا تراز بازرگانی نیز به منفی تنزل پیدا کند!
یک کارشناس اقتصادی در این باره گفت: دو بحث در ارتباط با تراز بازرگانی خارجی وجود دارد؛ یک مفهوم ساده تراز بازرگانی خارجی این است که واردات کشور بیش از صادرات باشد که در این حالت تراز منفی است به عنوان مثال اگر سالانه ۱۰۰ میلیارد دلار کالا وارد کرده و تنها ۵۰ میلیارد دلار صادر کنیم تراز بازرگانی منفی ۵۰ میلیون دلار خواهد بود و اگر این حالت، بالعکس باشد تراز مثبت ۵۰ میلیارد دلار را به دست خواهیم آورد.
هادی حق شناس افزود: تراز مثبت و منفی ضرورتاً پدیده منفی نیست، لذا باید دید نوع کالایی که صادر یا وارد کردیم چه نوع کالایی خواهد بود، زیرا طبیعتاً اگر کالای سرمایه‌ای در واردات و محصول نهایی در صادارات بیشتر باشد این تراز منفی در بلند مدت می‌تواند مثبت شود.
او ادامه داد: مسائل سیاسی یا نااطمینانی از جمله مواردی است که موجب فرار سرمایه از کشور می‌شود لذا وقتی موضوع تحریم مطرح است نااطمینانی در کشور ایجاد می‌کند، سرمایه به جای ورود به کشور از کشور خارج می‌شود و در کشورهای دیگر سرمایه گذاری می‌شود.
حق شناس با اشاره به اینکه در ایران متغیر سیاسی بسیار تاثیرگذار است اضافه کرد: زیرا به لحاظ اقتصادی، سرمایه گذاری در کشورمان مقرون به صرفه است، البته درست است تورم به ضرر مصرف کننده است اما در اصل، تورم به نفع تولید کننده می باشد که کالا و به ویژه کالای خارجی خود را تولید کرده و به فروش برساند.
حق شناس درباره تبعات فرار سرمایه نیز اظهار کرد: فرار سرمایه موجب می‌شود تا در بازار ارز با نوسانات قیمت ارز مواجه شویم، حجم سرمایه گذاری کاهش پیدا می کند و زیرساخت‌ها به اتمام نمی رسند و تراز بازرگانی نیز به منفی تنزل پیدا می‌کند و در یک کلام، رشد سرمایه گذاری متعادل نمی گردد.
این کارشناس اقتصادی بیان کرد: هر طرحی که برای سرمایه گذاری جذاب باشد می‌تواند مانع از فرار سرمایه گردد اما نباید انتظار داشته باشیم با یک راهبرد یا سیاست، اصل مشکل فرار سرمایه را حل کنیم، عرضه اوراق نفتی می‌تواند برای کسانی که در پی سرمایه گذاری پرریسک هستند جذاب باشد اما باید تأکید کرد هر طرحی می تواند بر خروج سرمایه از کشور اثرگذار باشد و تنها باید واقع بینانه برنامه‌ریزی نمود.
گزارش: شهرام صادق زاده
