بازار آذربایجان بزرگترین بازار قفقاز است که با تعامل در زمینه ترانزیت کالای ایرانی دست کم به روسیه و بلاروس دو عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا، می‌تواند در بهبود و موفقیت پیوستن کشورمان به آن اتحادیه نقش اساسی داشته باشد.
این کشور همچنین نقش اصلی و تکمیلی را در شکل‌گیری کریدور شمال – جنوب داشته و استفاده از ظرفیت بارانداز بین‌المللی آستارا و تکمیل راه‌آهن رشت – آستارا برای تکمیل این کریدور باید مورد توجه دولت سیزدهم قرار گیرد!
گردش تجاری بین ایران و آذربایجان از ژانویه تا آگوست سال ۲۰۲۱ بالغ بر ۲۵۶ میلیون دلار بوده است که ۲۵.۴ درصد بیشتر از مدت مشابه سال گذشته میلادی است.
با توجه به محاسبات انجام شده توسط موسسه APA-Economics از شاخص‌های منتشر شده توسط کمیته گمرک دولتی آذربایجان، حجم صادرات آذربایجان در دوره گزارش به ۱۹ میلیون دلار رسید که ۱۴.۶ درصد کمتر از سال قبل است. میزان واردات از ایران نیز به ۲۳۷ میلیون دلار رسیده است که ۳۰.۳ درصد بیشتر از سال قبل است.
در نتیجه، در هشت ماهه اول سال ۲۰۲۱، تراز تجاری ۲۱۸ میلیون دلار منفی برای آذربایجان بوده است که ۳۶.۷ درصد نسبت به سال گذشته بیشتر شده است.
▪️آذربایجان می‌تواند برای ایران نقش کریدور ورود به بازار کشورهای CIS باشد
رایزن بازرگانی ایران در باکو با بیان اینکه میزان همکاری تجاری ایران و آذربایجان با وجود ارتباطات و زمینه‌های همکاری، مطلوب نبوده است گفت: واقعیت بازار آذربایجان با باور تجار متفاوت است زیرا علیرغم اینکه زبان مشترک یک مزیت بوده اما در تجارت باید سایر موارد از جمله قوانین تجاری و مالیاتی و غیره نیز مورد توجه باشد.
مهدی بابایی با اشاره به اینکه آذربایجان الگوی پیشرفت اقتصادی خود را بر اساس الگوی کشورهای اروپایی و ترکیه برنامه‌ریزی کرده است ادامه داد: این کشور با سرمایه‌گذاری به دنبال تبدیل شدن به مرکز ترانزیت منطقه بوده و برنامه توزیع محصولات مختلف به عنوان هاب منطقه‌ای را در دستور کار دارد.
وی افزود: ۱۳۰۰ قلم کالا از ایران به آذربایجان صادر می‌شود و در بازاری که دو هزار قلم کالای مختلف را وارد می‌کند جای کار برای ایران فراهم است لذا باید با ظرفیت شناسی به دنبال توسعه مراودات حرکت نمود زیرا این کشور می‌تواند برای ایران کریدور ورود به بازار کشورهای CIS باشد.
بابایی با تاکید بر اینکه از پایگاه‌های ایجاد شده در آذربایجان باید برای صادرات به کشورهای ثالث استفاده شود اضافه کرد: اهم کالاهای وارداتی آذربایجان شامل کالاهایی همچون طلای خام، خودرو، انواع روغن، موبایل، تجهیزات و مصالح ساختمانی و امثالهم است.
رایزن بازرگانی ایران در باکو با بیان اینکه ۱۷ درصد بازار این کشور در دست روسیه و ۱۲ درصد در اختیار ترکیه است عنوان کرد: ایران تنها ۳ درصد بازار کشور آذربایجان را در اختیار دارد در حالی که می‌توان تجارت ۵۰۰ میلیون دلاری ایران با این کشور را با برنامه‌ریزی مدون تا ۱.۵ میلیارد دلار نیز افزایش داد.
بابایی با بیان اینکه در حال حاضر با فساد در آذربایجان به شدت برخورد می‌شود یادآور شد: در تجارت باید به صورت دقیق وارد عمل شده و همه اقدامات تجاری باید با سنجیدن همه جوانب صورت گرفته و از تجربیات افراد حاضر در بازار و تیم‌های مشاوره حقوقی بهره برد.
▪️صادرات ایران به آذربایجان در هیچ سالی به ۵۰۰ میلیون دلار نرسیده است!
بررسی داده‌های آماری گمرک ایران و تطبیق آن با داده‌های تجارت خارجی آذربایجان نشان می‌دهد طی یازده سال اخیر حجم تجارت دوجانبه از ۶۰۹ میلیون دلار در سال ۸۷ به حدود ۵۰۲ میلیون دلار در سال ۹۰، به ۴۴۲ میلیون دلار در سال ۹۳، به ۴۰۵ میلیون دلار در سال ۹۵، به ۳۵۱ میلیون دلار در سال ۹۶ و به ۴۳۸ میلیون دلار در سال ۹۷ رسیده است.
طی این مدت میزان صاردات ایران به بازار آذربایجان از حدود ۳۷۰ میلیون دلار در سال ۸۷ به ۴۶۵ میلیون دلار در سال ۹۰، به ۴۲۰ میلیون دلار در سال ۹۳، به ۳۲۴ میلیون دلار در سال ۹۶ و به ۴۱۷ میلیون دلار در سال ۹۷ رسیده است.
برای درک حجم تجارت دوطرفه کافی است بدانیم طبق داده‌های آماری تجارت خارجی آذربایجان، در سال ۲۰۱۸ حجم واردات این کشور نزدیک به ۱۱.۵ میلیارد دلار بوده که با صادرات ۴۱۷ میلیون دلاری ایران به این کشور در این سال، سهم کالاهای ایرانی از بازار آذربایجان کمتر از چهار درصد که حدود ۳٫۶ درصد است.
بررسی روند داده‌های یک دهه اخیر نشان می‌دهد سهم ایران از بازار همسایه شمالی از حدود ۵.۲ درصد در سال ۸۷ به ۵.۱ درصد تا سال ۹۱ و به ۳.۶ درصد تا سال ۹۷ رسیده است.
بر این اساس طبق داده‌های آماری صادرات ایران به آذربایجان به‌رغم همه تغییرات در حجم واردات این کشور، طی یک دهه اخیر در هیچ سالی به ۵۰۰ میلیون دلار نرسیده است لذا در بازار این کشور، کالاهای روسی با سهم ۱۶.۴ درصد در رتبه اول، کالاهای ترکیه‌ای با سهم ۱۳.۸ درصد، کالاهای چینی با سهم ۱۰.۴ درصد، کالاهای آلمانی با سهم ۵.۷ درصد، کالاهای آمریکایی با سهم ۴.۶ درصد، کالاهای سوئیسی با سهم ۴.۴ درصد، کالاهای اوکراینی با سهم ۴.۱ درصد، کالاهای ایرانی با سهم ۳.۶ درصد، کالاهای ژاپنی با سهم ۳.۴ درصد و کالاهای ایتالیایی با سهم ۲.۹ درصد در رتبه های دوم تا دهم قرار دارند.
? شهرام صادق زاده
