به گزارش آژانس خبری تبریزمن، محمد علی‌مرادی، مستندساز جوان ایرانی که با مستند “ایکیزلر” (دوقلوها) در جشنواره بین‌المللی فیلم دده قورقود استانبول شرکت و جایزه بهترین مستند را دریافت کرد، در مصاحبه اختصاصی با خبرنگار آناتولی به موضوع این فیلم و دیگر فعالیتهای خود در ایران پرداخت.
وی که اهل شهرستان مرند در استان آذربایجان شرقی بوده و لیسانس روزنامه‌نگاری دارد، با بیان اینکه تمرکز اصلی کارهایش روی موضوعات اجتماعی-فرهنگی و محیط زیستی بوده گفت: من در اصل کار روزنامه‌نگاری می‌کردم و گسترش شبکه‌های اجتماعی به من فرصت و امکان تمرکز بیشتر بر روی فیلم مستند با موضوعات خاص و غیر تکراری یا بحرانی را داد.
وی افزود: هم اکنون عضو انجمن سینمای جوان ایران در تبریز بوده و از پنج سال پیش نیز عضو خانه مستند تبریز هستم اما بیشتر مستقل کار کرده‌ام و هم تهیه کننده و هم کارگردان کارهایم بوده‌ام.
علی‌مرادی درباره محتوای مستند ایکیزلر گفت: فعالیت خود درباره دریاچه ارومیه و تبعات زیست محیطی و انسانی آن را از سال ۱۳۸۸ شروع کردم و هیچ حمایتی نداشتم. این کار را هم با کمک مهدی میمندی، فیلمبردار و همکارم و با هزینه خودمان و برخی دوستان دیگر شروع و به پایان رساندیم. این فیلم روایتی است از دو دریاچه ارومیه در آذربایجان ایران و دریاچه آرال در مرز ازبکستان قزاقستان که سرنوشت یکسانی داشته‌اند. دریاچه ارومیه که از حدود دو دهه پیش به دلایل مختلف از جمله سدسازی‌ها، حفر چاههای فراوان، افزایش جمعیت، الگوی کشت نامناسب و عدم حمایتهای دولتی از کسب و کارهای غیر کشاورزی خشک شده و دریاچه آرال نیز از سال ۱۹۶۸ که دولت شوروی به دلیل نیاز به پنبه آن را منحرف کرده و به دو نیم تقسیم کرد، خشک شده است. در این مستند که از سال ۲۰۱۴ شروع و سال پیش به پایان رساندیم، به بحرانهای زیست محیطی این دو دریاچه و تاثیراتی که خشک شدن آن بر مهاجرت انسانها و بروز بیماریهایی مانند سرطان بر ساکنان اطرافش گذاشته متمرکز شده‌ایم.
سازنده مستند ایکیزلر درباره وضیعت فعلی دریاچه ارومیه نیز گفت: این دریاچه هم اکنون وضعیت بحرانی دارد و تا حدود زیادی خشک شده و دلایل آن نیز فقط سد سازی نیست. در طول دهه‌های مختلف مردم این استان را به کارهای کشاورزی با مصرف آب بالا تشویق کرده‌اند. در حالی که این استان پتانسیلهای زیادی دارد و لازم نیست و نبود که اینقدر به کشاورزی آن هم کشاورزی آبی پرداخته شود. افزایش جمعیت و حفر چاههای زیاد، الگوی کشت نامناسب و عدم حمایت دولت از پروژه‌های جلوگیری از خشک شدن دریاچه ارومیه از دیگر دلایل خشک شدن آن است. من نیز به عنوان یک شهروند و فیلم ساز وظیفه و مسئولیت اجتماعی برای پیگیری وضعیت آن دارم.
انتقال از رودخانه زاب به دریاچه ارومیه شاید مقداری مفید باشد اما مساله این است که جمعیت زیاد شده و باید سبک زندگی و الگوی کشت را تغییر دارد. این نیز بدون حمایت دولت میسر نخواهد بود و مسئولیت دولت در این باره بسیار مهم است. دولتهای مختلف در ایران طی سالها به جای کار عملی در خصوص دریاچه ارومیه در آن به عنوان یک ابزار(سیاسی) بهره برده‌اند. باید از کسب و کارهای غیر کشاورزی در استان و ایجاد کارخانجات حمایت شود و دولت اصلی‌ترین نقش را در این باره دارد.
این هنرمند ساکن تبریز درباره وضعیت فیلم و مستند در این شهر به ویژه در موضوعات محیط زیستی گفت: مستند به گونه‌ای است که باید محقق نیز بود یعنی اطلاعاتی راجع به کار در دست ساخت داشته باشید و یا پیش از شروع کار تحقیقات اکتشافی در آن مورد انجام گیرد. البته این نیز نیازمند سرمایه است اما در مناطقی غیر از پایتخت جذب این سرمایه و منابع مالی بسیار سخت است و من نیز نتوانسته‌ام بودجه‌ای برای فعالیت کسب کنم و به همین دلیل با هزینه خودم فعالیت می‌کنم.
سازنده مستند “ایکیزلر” تصریح کرد: بنا به دلایل مختلف از کارهایی با موضوعات و مسائل بومی و منطقه‌ای حمایت لازم انجام نمی‌گیرد و امکانات شهرستانها در این خصوص نامحدود است. به همین دلیل محدودیت و به ویژه منابع مالی زیاد است و من شخصا تاکنون نتوانسته‌ام ریالی از موسسات و نهادهای دولتی و غیردولتی بگیریم. با وجود که فعالیتهای این چنینی مرتبط با اداره میراث فرهنگی و سازمان فرهنگ و ارشاد بوده و قانونا بودجه‌ای خاص برای فیلم و مستند و کارهای هنری تخصیص می‌یابد اما به فیلمهای مستندی با موضوعاتی که روی آن کار می‌کنم کمکی نشده است. البته بازخورد کارهایم از لحاظ معنوی به ویژه در خصوص طبیعت و محیط زیست مثبت بوده است.
علی‌مرادی درباره مشکلات مستندسازی در ایران و منطقه خود گفت: به دلیل اینکه کار من انتقادی است و بعضا منافع برخی شرکتهای خصوص را هدف می‌گیرد، مشکلاتی پیش می‌آید. به عنوان مثال در مستندی که مرتبط با معدن و پیامدهای زیست محیطی آن در آذربایجان شرقی کار می‌کردم، از آنجا که بیشتر بهره‌برداران آن شرکتهای خصوصی هستند، از طرق مختلف تهدید شدم اما من توجهی به این قبیل تهدیدات نمی‌کنم. چرا که ایران و جهان با مساله طبیعت مواجه هست و ما وظیفه داریم در این خصوص آگاه سازی کنیم. این فستیوال نیز پیام مهمی در خصوص حفظ طبیعت داشت چرا که همه کشورهای جهان با این بحران روبه‌رو هستند و به عنوان مثال من در این جشنواره مطلع شدم که در ترکیه نیز برخی آبهای نزدیک به شهر آنتالیا در حال خشک شدن است.
وی درباره جشنواره بین‌المللی “فیلم دده قورقود” نیز گفت: این جشنواره از هر جهت بسیار خوب بود و امکان تعامل تهیه کنندگان و کارگردانانی که بر روی موضوعات فرهنگی و زیست محیطی کار می‌کنند را فراهم کرده بود. این فستیوال به ویژه امکان حضور فیلمسازان از کشورهای مختلف تُرک و همچنین کشورهایی مانند مجارستان و مولداوی (جمهوری خودمختار گاگائوزیا) را فراهم ساخته بود. شمار کشورهای با جمعیت ترک زیاد است و امیدوارم مسئولان ایران نیز به دید مثبت به آن نگاه کرده و از چنین فرصتهایی برای تعاملات فرهنگی و هنری استفاده کنیم. انتظار دارم مسئولان کشور از ما برای حضور در چنین جشنواره‌هایی به ویژه در سالهای آینده که در قزاقستان و شهر شوشا آذربایجان برگزار خواهد شد، حمایت کنند.
