ایران و آذربایجان همواره از مناسبات بسیار نزدیک و صمیمانه‌ای به عنوان دو همسایه برخوردار بوده‌اند و رویکرد دولت سیزدهم نیز که افزایش تعاملات با کشورهای همسایه است باید بیش از پیش به توسعه روابط دوجانبه منجر گردد که گشایش پایانه مرزی خدآفرین از جمله آنهاست.
یکی از مُدل های تجاری و صادرات و واردات، تجارت ترجیحی است که باعث می‌شود معاملات آسان‌تر انجام شود به طوری که بر اساس اعلام گمرک در ۸ ماهه امسال ۵۵۴ هزار تُن کالا به ارزش ۳۳۶ میلیون دلار از کشورمان به کشور آذربایجان صادر شده است.
در این بین مدیران دستگاه‌های اقتصادی آذربایجان شرقی به عنوان نزدیکترین استان به آن سوی مرز، باید از فرصت‌ها و زمینه‌های موجود برای همکاری‌های اقتصادی میان ایران و آذربایجان استفاده نموده و شرایط سود بُرد – بُرد را رقم بزنند!
▪️برقرای پرواز مستقیم بین تبریز – باکو موجب تعمیق روابط اقتصادی و فرهنگی می گردد!
آذربایجان شرقی بیش از ۵ هزار واحد صنعتی فعال دارد که از این تعداد ۱۳ واحد خودروسازی و ۳۵ درصد قطعات خودرو کشور در این استان تولید می‌شود.
نکته جالب توجه اینکه بیش از ۵۰ شهرک و ناحیه صنعتی و یک شهرک سرمایه گذاری خارجی در آذربایجان شرقی فعال است که ۴۰ درصد واحدهای شهرک سرمایه گذاری، شرکت‌های خارجی بوده و سرمایه‌گذار ۱۰ واحد تولیدی مستقر در این شهرک از کشور آذربایجان است که نزدیک به ۴۷ میلیون دلار سرمایه گذاری کرده‌اند.
در حال حاضر چالش های متعددی بین دو کشور وجود دارد که قابل حل بوده و باید مورد توجه مقامات عالیرتبه ایران و آذربایجان قرار گیرد.
حوزه نقل و انتقال پولی و مسائل بانکی یکی از این مواردی است که باید راهکاری برای آن اندیشیده شود زیرا گاه تجار و بازرگانان کشورمان به دلایل مختلف نمی توانند با طرف آذربایجانی انعقاد قرار داد داشته باشند.
همچنین اعمال محدودیت برای صدور ویزا برای فعالان اقتصادی آذربایجان شرقی، غربی و سایر استانهای شمالغرب ایران از دیگر موضوعاتی است که باید بررسی و رفع موانع گردند زیرا آزادسای قره باغ فرصت بسیار خوبی است تا شرکت های توانمند تبریزی از لحاظ فنی و مهندسی در آن منطقه حاضر شده و ایفای نقش نمایند.
گذشته از همه این موارد، نبود پرواز مستقیم بین تبریز – باکو بسیار تعجب آور است که چطور شده که دو شهر برادر در دسترسی مستقیم به هم با مشکل مواجه هستند، لذا برقرای پرواز مستقیم بین این دو شهر به تردد تُجار و عمیق تر شدن روابط اقتصادی و فرهنگی بین دو کشور کمک می کند!
▪️حجم مبادلات تجاری بین ایران و آذربایجان تقریباً یک میلیارد دلار در سال است
کشور آذربایجان شریک نخست اقتصادی و تجاری ایران در منطقه قفقاز است و همین امر دلیل دیگری بر مدیریت تنش‌ها و اختلافات با این کشور همسایه است.
حجم مبادلات تجاری ایران و آذربایجان تقریباً یک میلیارد دلار در سال است که مساوی با حجم تجارت ایران با دو کشور دیگر منطقه قفقاز یعنی ارمنستان و گرجستان است.
هرچند نیمی از این حجم یک میلیارد‌دلاری به صادرات غیرنفتی ایران به آذربایجان و نیمی دیگر نیز مربوط به صادرات و سوآپ گاز به منطقه نخجوان مربوط است اما علاوه بر این، بیش از دو هزار شرکت ایرانی در آذربایجان به ثبت رسیده است که در بخش‌های مختلف اقتصادی، تجاری و خدمات فنی و مهندسی فعالیت دارند.
صادرات و واردات ایران با آذربایجان و منطقه نخجوان از طریق چهار پایانه مرزی آستارا در استان گیلان، بیله‌سوار در استان اردبیل، جلفا در آذربایجان شرقی و صمن بولاغی در آذربایجان غربی صورت می‌گیرد که نقش بسیار مهمی در ایجاد اشتغال و توسعه اقتصادی چهار استان شمال غربی ایران ایفا می‌کند.
علاوه بر این، منطقه ویژه اقتصادی بندر آستارا و سه منطقه آزاد بندر انزلی، ارس و ماکو نیز از ظرفیت مناسبی برای توسعه همکاری‌های اقتصادی و تجاری ایران با آذربایجان و منطقه نخجوان برخوردار هستند.
▪️تبریز در کشور آذربایجان بسیار شناخته شده است و باید از این ظرفیت بهره مند شد
سفیر ایران در باکو با اشاره به اینکه گشایش پایانه مرزی خداآفرین به صورت رسمی به دولت آذربایجان اعلام شده است گفت: موافقت نامه تجارت ترجیحی با کشور آذربایجان در حال نهایی شدن است که در این صورت بحث صادرات ما به این کشور تسهیل می‌شود.
سیدعباس موسوی ادامه داد: تبریز در جمهوری آذربایجان بسیار شناخته شده است و باید از این ظرفیت در راستای افزایش تعاملات و مروادات بین دو کشور بهره مند شد.
وی با اشاره به اینکه افزایش دیپلماسی اقتصادی از اولویت های دولت سیزدهم با کشورهای همسایه است افزود: به رغم شیوع کرونا و فضاسازی دشمنان در سال جاری حدود ۹۰ میلیون دلار به حجم تجاری ایران و آذربایجان افزوده شده که ۲۲.۵ درصد افزایش یافته است.
سرکنسول ایران در نخجوان نیز با اشاره به اینکه تبریز شهر تاریخی و مهمی بین مردم آذربایجان به خصوص نخجوان است گفت: متاسفانه به دلیل سخت گیری ها در مرز جلفا به دلیل شیوع کرونا و تاکید بر انجام تست PCR با وجود تزریق دو دُز واکسن، به خاطر نرخ بالای تست در نخجوان تردد به ایران کاهش یافته است.
سیداحمد حسینی به علاقه مردم کشور آذربایجان نسبت به زیارت امام رضا (ع) اشاره کرد و افزود: ضروری است امکان تردد زائران از طریق ریلی و راه اندازی قطار نخجوان به مشهد از طریق جلفا فراهم گردد.
▪️توافقنامه تجارت ترجیحی به توسعه مبادلات تجاری دو کشور و صادرات می‌انجامد
در سال‌های اخیر یکی از مدل‌های تجاری که در مناسبات ایران با کشورهای مختلف به ویژه کشورهای همسایه برقرار شده، تجارت ترجیحی است.
در واقع تجارت ترجیحی شکلی از مبادله تجاری است که دو کشور با یکدیگر توافق می‌کنند که به منظور تسهیل مراودات تجاری و عملیات صادرات و واردات، تعرفه برخی از کالاها را پایین بیاورند.
تجارت ترجیحی شکلی از مبادله تجاری است که دو کشور با یکدیگر توافق می‌کنند که به منظور تسهیل مراودات تجاری و عملیات صادرات و واردات، تعرفه برخی از کالاها را پایین بیاورند.
هدف از انعقاد موافقتنامه‌های تجارت ترجیحی، رفع موانع تجاری بین کشورها به‌ویژه تعرفه‌های بالا است لذا توافقنامه‌های تجارت ترجیحی در صورت رعایت شرایط بُرد – بُرد و انتخاب صحیح فهرست کالاهای مشمول تعرفه به توسعه مبادله کالا، صادرات و مبادلات تجاری کشورهای طرف قرارداد می‌انجامد.
تعر فه های ترجیحی نوعاً به دلیل تفاوت در میزان حقوق گمرکی و عوارض ورودی نسبت به واردات کالای مشابه با تعرفه یکسان برای کشور ذینفع نسبت به سایر کشورها که مشمول ترجیحات خارج هستند، امتیازی برای کشور صادر کننده کالا محسوب می شود و در عین حال متضمن توسعه صادرات و شکوفایی اقتصاد آن کشور با کشورهایی است که احتیاج به حمایت هایی از این دست را داشته و اگر مورد حمایت کشورهای پیشرفته صنعتی قرار نگیرند، قادر به صدور کالای خود به خارج از مرزهای قلمرو گمرکی نیز نمی باشند.
? شهرام صادق زاده
