به گزارش تبریزمن ، زهرمار، مایعی روغنی‌شکل است که بر حسب نوع مار، به رنگ سفید تا زرد پررنگ، شفاف یا کدر و اندکی اسیدی است. سم مار مخلوطی از مواد پیچیده پروتئینی با خواص سمی و آنزیمی و مواد غیر پروتئینی است. حدود ۲۶ نوع آنزیم در سم مارها وجود دارد. در حدود ۹۰ تا ۹۲ درصد از وزن خشک سم را مواد پروتئینی تشکیل می‌دهند که برخی از آنها روی دستگاه عصبی تأثیر می‌گذارند؛ برخی تراوایی غشای یاخته را تغییر می‌دهند و بعضی دیگر موجب تخریب تارهای ماهیچه‌ای می‌شوند.
دانشمندان دریافته‌اند، بهره‌گیری از سم یک نوع مار کشنده می‌تواند جان هزاران بیمار را از مرگ نجات دهد؛ به عنوان مثال سم مار تایپان (Taipan) حاوی پروتئین معجزه‌آسایی به نام فاکتور رایکس است که بلافاصله خون را منعقد می‌کند. از این پروتئین می‌توان برای توقف خونریزی به هنگام عمل جراحی استفاده کرد. اولین داروی مبتنی بر زهر که توسط سازمان غذا و دارو آمریکا (FDA) ساخته و تایید شد، کاپتوپریل است که مشتق‌شده از مار پیتون برزیلی است و برای درمان فشار خون بالا استفاده می‌شود. مارها از زهر خود برای ناتوان کردن طعمه یا دفاع از خود در برابر شکارچیان استفاده می‌کنند.
محسن پویان، مدیر مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی گفت: در حال حاضر پژوهش‌هایی روی سم مارهای گوناگون برای کشف خواص ضد سرطان و تولید آنتی‌بیوتیک‌های جدید در حال انجام است تا با مصرف یک یا دو قرص بتوان بیماری‌ها را درمان کرد و نیازی به مصرف دُز کامل داروهای درمانی نباشد.
وی گفت: تاکنون ۱۰ گونه جدید از خزندگان مانند مار و سوسمار توسط اداره کل حفاظت محیط زیست در سطح استان خراسان جنوبی شناسایی شده که یکی از این گونه‌های جدید، افعی شاخدار ایرانی است که سم آن گرفته شده و پژوهش‌هایی روی آن در حال انجام است.
به گفته مدیر مجتمع تحقیقات گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی، از سم مار سرمسی برای درمان سرطان پستان، مار زنگی برای درمان حملات قلبی، از سم افعی برای درمان سکته قلبی و فشار خون، از سم مار کبری برای درمان آرتروز، از سم مار شاه کبری برای درمان بیماری‌های اعصاب، داروهایی تولید شده است.
وی افزود: سم مار معمولاً به صورت پودری مورد استفاده قرار می‌گیرد و البته بازار قاچاق آن به خارج از کشور نیز برای قاچاقچیان وجود دارد؛ معمولا این زهر از ایران و خراسان جنوبی به پاکستان قاچاق می‌شود.
به گزارش روابط عمومی جهاد دانشگاهی خراسان جنوبی، پویان تأکید کرد: در منطقه خاورمیانه، کشور پاکستان در زمینه استحصال زهر از مار و تولید داروهای مختلف از آن بسیار فعال است؛ ترکیه نیز در حال انجام کار تحقیقاتی بر روی سم مار است، کشورهای اروپایی هم در سطح وسیع در حال تولید انواع دارو از زهر مار هستند و عمدتاً سم مار مورد نیاز صنایع داروسازی خود را از خاورمیانه تامین می‌کنند.
مناطقی مانند شاسکوه در قاینات، مظهری فردوس، آرک و کرنگ در خوسف و استند نهبندان از جمله نقاطی هستند که وجود مارهای ارزشمند در آن گزارش شده است.
