پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران به واسطه حضور فعال بانوان در عرصه های آموزش عالی کشور، سرانه دانشجویان دختر افزایش یافت و در پی آن کشور با نسل جدیدی از بانوان آگاه، تحصیلکرده و توانمند روبرو شد، نسلی که برای خود این حق را قائل هستند که باید علاوه بر حضور در اجتماع، سکان مدیریت در بخش‌های مختلف مدیریتی را هم در دست بگیرند.
بانوان در شرایط کنونی و عصر ارتباطات و فناوری اطلاعات بر این عقیده هستند که در کنار ایفای نقش همسری و مادری می توانند در پست های مدیریتی نیز همپای مردان و به تناسب تخصص خود حضور فعال داشته باشند و این توانایی را دارند که با ارائه ایده های خلاقانه، در راستای افزایش بهره وری و کارآیی نیروهای زیر مجموعه خود گام های مهم و تاثیرگذار بردارند.
اهمیت حضور نقش پررنگ زنان در جامعه تا بدانجا است که رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز همواره بر حمایت از بانوان در عرصه های مختلف تاکید کرده و حضور آنها در جامعه و مسئولیت‌های اجتماعی را از دیگر عرصه‌های نقش‌آفرینی یکسان زن و مرد خواندند.
ایشان در این رابطه اظهار داشتند که به تعبیر امام بزرگوار، دخالت در سیاست و مقدرات اساسی کشور حق و تکلیف زنان است ضمن اینکه بر اساس روایات، پرداختن به امور جامعه از جمله اهتمام به امور مسلمین مانند مساله امروز غزه، وظیفه همگان است، بنابراین در احساس وظیفه و مسئولیت عمومی، تفاوتی بین زن و مرد وجود ندارد.
رهبر انقلاب اسلامی وظایف خانوادگی را مقوله‌ای دانستند که زن و مرد با توجه به امکانات و ظرفیت‌های جسمی و روحی خود وظایف متفاوتی دارند و افزودند: بر این اساس شعار «برابری جنسیتی» که برخی به صورت مطلق بیان می‌کنند غلط، و آنچه صحیح است «عدالت جنسیتی» است.
ایشان همچنین با اشاره به وجود سوال‌هایی درباره حضور زنان در مشاغل گوناگون و مدیریت‌های اجتماعی و دولتی، تأکید کردند: در این عرصه نیز مساله جنسیت مطرح نیست و هیچ محدودیتی برای حضور زنان وجود ندارد.
رهبر انقلاب شایسته‌سالاری را تنها ملاک واگذاری مسئولیت‌های اجتماعی و سیاسی به زنان و مردان دانستند و گفتند: در جایی مانند وزارت یا نمایندگی مجلس اگر بانوی مجرّب و کارآمد بهتر و شایسته‌تری وجود دارد، از نظر اسلام هیچ محدودیتی برای تصدّی او وجود ندارد.
انتشار گزارشی از ستاد حقوق بشر جمهوری اسلامی ایران با عنوان مشارکت زنان در عرصه‌های مدیریتی و تصمیم‌گیری در ایران نیز حاکی از آن است که عدالت جنسیتی در نظام اداری ایران محقق شده است؛ این گزارش امیدوار کننده که در سال های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ منتشر شده است، آماری روشن از حضور بانوان در عرصه مدیریت کشور ارائه کرده است.
در نظام اداری ایران عدالت جنسیتی در استخدام و بکارگیری نیروی کار کاملا مشهود است
براساس این گزارش؛ مطابق با سالنامه آماری نظام اداری کشور آمار کل کارکنان رسمی، پیمانی، قرارداد کار معین و کارگری دستگاه‌های اجرایی کشور در پایان سال ۱۴۰۱، تعداد ۲ میلیون و ۲۴۶ هزار و ۳۹۷ نفر است که از این تعداد یک میلیون و ۲۴۷ هزار و ۵۵۹ نفر معادل ۵۶ درصد مرد و ۹۹۸ هزار و ۸۳۸ نفر معادل ۴۴ درصد زن هستند. بر این اساس، در نظام اداری ایران عدالت جنسیتی در استخدام و بکارگیری نیروی کار کاملا مشهود است.
همچنین آمار کارکنان نظام اداری به تفکیک دستگاه اجرایی و جنسیت در پایان سال ۱۴۰۱، نشان می‌دهد که ۴۵.۹۰ درصد از شاغلین زن در قوه مجریه، ۲۲.۹۸ درصد در قوه قضائیه، ۱۳.۳۱ درصد در قوه مقننه و در نهادهای خارج از قوای سه‌گانه ۱۷.۸۱ درصد مشغول به فعالیت بوده‌اند.
در ادامه این گزارش وضعیت بکارگیری زنان در سطوح مدیریتی و تصمیم‌گیری نیز نشان از روند رشد انتصاب زنان در پست‌های مدیریتی کشورمان طی سال‌های اخیر دارد. بر این اساس، انتصاب زنان در مشاغل مدیریتی در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال ۱۳۹۹ رشد بیش از دو برابری داشته است و از ۱۹ هزار و ۵۹۷ نفر در سال ۱۳۹۹، به ۴۲ هزار و ۳۹۶ نفر در سال ۱۴۰۲ رسیده است.
نگاهی به شعارهای انتخاباتی و رویکردهای سیاسی دولت های مستقر در دو دهه گذشته نیز بیانگر این است که حضور زنان در پست های مدیریتی و بویژه هیات وزیران یکی از ابزارهای نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری بوده است هرچند که در میدان عمل، تحقق اجرا متفاوت بوده است؛ موضوعی که در انتخابات اخیر ریاست جمهوری نیز مشهود بود و مسعود پزشکیان در آن ایام در بیانیه‌ای اعلام کرد که «باور دارم حضور زنان در سطوح بالای مدیریتی و تصمیم گیری حق آنها و ضرورتی برای پیشرفت کشور است؛ هدف من افزایش سهم زنان در مناصب مدیریتی کشور بر اساس شایسته سالاری و عدالت است. من حق انتخاب شدن زنان در مناصب سیاسی را به رسمیت می شناسم و جایگاه امور زنان را در ساختار دولت ارتقا خواهم داد. من به رسمیت شناختن حق انتخاب شدن و تسری شمول رجل سیاسی به زنان را دوشادوش خودشان پیگیری می کنم».
وی پس از کسب اکثریت آرا و انتخاب به عنوان رئیس جمهور کشورمان با انتصاب چهار تن بانوان به عنوان اعضای هیات دولت نشان داد که باور به حضور زنان شایسته در پست های مدیریتی، به یک راهبرد و سیاست تبدیل شده است.
این نکته را باید توجه داشت که در دولت های گذشته برخی از معاونان رئیس جمهور و حتی وزرا از بین زنان انتخاب شدند اما در دولت چهاردهم برای نخستین بار سخنگوی دولت از بین بانوان
هرچند در دولت کنونی چهار پست مهم و کلیدی به بانوان اختصاص یافته است اما هنوز هم برای حضور بیشتر بانوان می توان امیدوار بود چرا که زهرا بهروز آذر معاون رئیس جمهور در امور زنان و خانواده در این خصوص تاکید کرده است که ارتقای موقعیت و جایگاه زنان در خانواده و اجتماع، تقویت بنیان و پایداری خانواده، توسعه و ارتقای سرمایه اجتماعی زنان و خانواده و رفع موانع فرارروی زنان برای مشارکت فعال در تمامی عرصه‌های توسعه ایران در دولت چهاردهم دنبال خواهد شد.
وی اظهار داشت: باور داریم که حضور زنان در سطوح بالای مدیریتی و تصمیم‌گیری، حق آنان و ضرورتی برای پیشرفت کشور است. هدف، افزایش سهم زنان در مناصب مدیریتی بر اساس شایسته‌سالاری و عدالت استحقاقی است و در این مسیر به رسمیت شناختن حق انتخاب شدن و تسری شمول رجل سیاسی به زنان را پیگیری خواهیم کرد.
زنان امروز بیش از هر زمان دیگری خواهان حق انتخاب و برخورداری از اختیار در موضوعات مختلف زندگی خود هستند
بهروز آذر همچنین به این مطلب هم اشاره کرد که بر اساس داده‌ها و مطالعاتی که در زمینه وضعیت فرهنگی کشور انجام شده است، به‌خوبی می‌دانیم که زنان امروز بیش از هر زمان دیگری خواهان حق انتخاب و برخورداری از اختیار در موضوعات مختلف زندگی خود هستند. آنان می‌خواهند که تصمیم‌گیری فردی در زمینه‌هایی چون ازدواج، تحصیل، شغل و سبک زندگی به رسمیت شناخته شود. این خواسته‌ها نه‌تنها در خانواده، بلکه در داخل جامعه نیز پذیرفته شده است.
وی یادآور شد: اکنون که خانواده‌ها به عنوان بنیادی‌ترین نهاد جامعه این حق را پذیرفته‌اند، وظیفه دولت است که همراه شود و با همکاری سایر قوا با بسط ظرفیت‌های قانونی و اجرای عدالت اجتماعی، این حقوق را به طور کامل محقق سازد و اینجانب تمام تلاش خود را در این مسیر به کار خواهم گرفت.
انتصاب بانوان در مدیریت اجرایی کشور ادامه دارد
آخرین وضعیت بکارگیری بانوان در سطوح مدیریتی کشور و تحقق سیاست‌های دولت را از زبان فاطمه مهاجرانی سخنگوی دولت چهاردهم جویا شدیم؛ وی در جریان بازدید از خبرگزاری ایرنا در این خصوص اظهار داشت: از آنجا که هنوز انتصابات در سطح معاونان وزرا، مدیران کل و به خصوص در حوزه استانداری‌ها و معاون استاندار و مدیران کل استانی تکمیل نشده قاعدتاً عدد و رقم‌های ما در مورد آمار به کارگیری بانوان در سطوح مدیریتی دقیق نیست اما اینکه به انتصاب چهار زن در کابینه رسیده‌ایم نشان می‌دهد که توفیقاتی حاصل شده است.
وی تاکید کرد: امیدوار هستیم همه کسانی که فرصت انتخاب دارند با حفظ اصل شایستگی به بانوان، جوانان و اقوام توجه ویژه داشته باشند.
سخنگوی دولت انتصاب جوانان، زنان و اقوام را از اولویت‌های مهم دولت چهاردهم برشمرد و تاکید کرد: همانطور که می‌دانید تاکنون چهار بانو به دولت چهاردهم پیوسته‌اند، همچنین انتصاب بانوان در سطوح معاونان وزرا، مدیران کل ستادی و استانی در حال دنبال شدن است و امیدواریم تعداد بانوان در پست‌های مدیریتی افزایش یابد.
وی ابراز امیدواری کرد که انتصاب بانوان در پست استانداری نیز محقق شود، با این حال تصریح کرد: همه تلاش ما این است که حضور بانوان در سمت استانداری نیز محقق شود اما اگر اینگونه هم نشود، قطعا انتصاب زنان در سطح معاون استاندار را خواهیم داشت و امیدواریم در دولت چهاردهم نیز تعداد زیادی از معاونان استانداران از میان زنان شایسته انتخاب شوند.
شایسته سالاری و استفاده درست از ظرفیت‌های زنان به نفع کل جامعه است
سخنگوی دولت با تاکید بر استفاده از فرصت‌ها برای ارتقای سرمایه اجتماعی گفت: اگر می‌خواهیم سرمایه اجتماعی افزایش یابد باید گروه‌های اجتماعی مختلف را به رسمیت بشناسیم و به آنان فرصت دهیم؛ امروزه شاهد سهم معنادار زنان در حوزه‌های کارشناسی هستیم اما هنگامی که به رده‌های تصمیم‌گیری و مدیریتی می‌رسیم، متاسفانه حضور زنان کم رنگ‌تر می‌شود.
مهاجرانی افزود: باید به سمت شایسته سالاری و استفاده درست از ظرفیت‌های زنان حرکت کنیم، این به نفع کل جامعه است و نه صرفا بانوان؛ اگر افراد شایسته در لایه‌های مدیریتی عملیاتی شود، قاعدتا اثربخشی بیشتری خواهند داشت.
سخنگوی دولت با اشاره به وجود ۶ هزار بانوی خیّر مدرسه ساز گفت: متأسفانه حتی یک نفر رئیس مجمع خیّرین استانی بانو نداریم و این از نکاتی است که باید اصلاح شود.
