خبرگزاری مهر – گروه سلامت: ژست سیگار کشیدن را دوست دارم! این جمله یکی از حاضران در جمع نوجوانانی است که در کُنج یکی از کوچه‌های خلوت شهر مشغول گپ و گفت هستند.
می‌گوید زمانی که کوچک‌تر بودم همیشه از ژست سلبریتی‌هایی که سیگار در دست داشتند خوشم می‌آمد و همین به آرزویی برایم تبدیل شد که وقتی بزرگ‌تر شدم من هم این ژست را تجربه کنم! الان سه سال است که سیگار می‌کشم و تجربه تلخی از این موضوع دارم و عادت مصرف آن را نمی‌توانم ترک کنم!
هر وقت در جمع دوستانه به تماشای سریال‌های نمایش خانگی می‌نشستیم سیگار کشیدن بازیگران خصوصاً زنان برایمان جذابیت داشت و تصور می‌کردیم ژست آدم با سیگار کشیدن خاص‌تر می‌شود! همین موضوع هم باعث شد تا وقتی یکی از همکلاسی‌هایم که چند سال از خودم بزرگ‌تر بود به من سیگار تعارف کند من که از خدا خواسته سریع سیگارش گرفتم، طعم اولین پُک برایم بسیار شیرین بود. حالا سه سال از آن روز می‌گذرد و من هر روز سیگار می‌کشم! این روزها سیگار کشیدن هر روز تجربه‌ای تلخ‌تر و سنگین‌تر می‌شود. به جز پریشانی و بی‌قراری چیزی عایدم نشده.
سلبریتی‌های سیگار به دست
ماجرای سلبریتی‌های سیگار به دست این روزها علاوه بر سینما در سریال‌های نمایش خانگی هم بیشتر به چشم می‌خورد، سریال‌های نمایش خانگی به‌عنوان یکی از پرمخاطب‌ترین شکل‌های رسانه‌ای در جوامع مختلف، تأیرات قابل‌توجهی بر نگرش‌ها و رفتارهای اجتماعی دارند.
یکی از موضوعات بحث‌برانگیز در این سریال‌ها، نمایش سیگار کشیدن خصوصاً سیگار کشیدن زنان است که می‌تواند منجر به عادی‌سازی این رفتار ناسالم شود.
عادی سازی نرم یک رفتار ناسالم
وقتی یک شخصیت محبوب در حال سیگار کشیدن به تصویر کشیده می‌شود، این رفتار به‌تدریج به‌عنوان یک عادت عادی و قابل‌قبول در ذهن بینندگان جای می‌گیرد. به‌ویژه، تأثیر این نمایش‌ها بر زنان و دختران جوان که در جستجوی هویت و الگوهای رفتاری هستند، نگران‌کننده است. آنطور که مسؤولان وزارت بهداشت اعلام می‌کنند سن مصرف دخانیات در کشور روند کاهشی داشته است که موضوعات فرهنگی نقش زیادی در این امر دارد. از همین رو خبرنگار مهر نظر تعدادی از کارشناسان این حوزه را جویا شده است.
افراد سیگاری پولدارتر هستند!
مهدی شاه‌مرادی روانشناس، به مهر می‌گوید: پایین آمدن سن استفاده از هر ابزاری به یک سری محرک و عوامل آن جامعه بستگی دارد. مصرف سیگار ضرر است اما موضوع مهم‌تر این است که امروزه منافع سرمایه‌داری در این موضوع دخیل است و برای تبلیغ آن پول خرج می‌شود. ما اگر بتوانیم در بحث قانون قاطعیت خود را حفظ کنیم برای آیندگان این آگاهی را به وجود بیاوریم در سلامت آیندگان نقش زیادی داریم.
مصرف سیگار ضرر است اما موضوع مهم‌تر این است که امروزه منافع سرمایه‌داری در این موضوع دخیل است و برای تبلیغ آن پول خرج می‌شود
وی با بیان اشاره به تأثیرگذاری محصولات فرهنگی بر مصرف دخانیات توضیح می‌دهد: اینکه وقتی یک فیلم نشان می‌دهد که استعمال دخانیات نه تنها عمل قبیح نیست بلکه به رفع استرس، کم شدن ناراحتی روحی و برطرف شدن فشارهای عصبی کمک می‌کند خود ترویج مصرف آن است.
همچنین زمانی که در یک سریال خانمی وجود دارد پولدار، مرفه و موفق که به استعمال دخانیات نیز می‌پردازد این تصور در ناخودآگاه نوجوان شکل می‌گیرد که افراد پولدار و موفق سیگار می‌کشند و سیگار مخصوص افراد متشخص و پولدار است! دیدن زیاد این نوع فیلم‌ها باعث روی آوردن، تجربه کردن و شبیه آن کاراکتر شدن را به دنبال دارد.
دخانیات در دسترس است
بخش مهم و قابل توجه که به استعمال راحت سیگار کمک می‌کند در دسترس بودن آن با یک قیمت ارزان است. زمانی که دختربچه و پسربچه در کنار مدرسه دکه و سوپری را مشاهده می‌کنند و به راحتی می‌توانند هر نوع سیگار را بخرند این خود یک موضوع مهم است که. باید توسط قانون رسیدگی شود.
مسأله دیگری که وجود دارد در تشدید استعمال دخانیات این است که بچه‌ها از سنین پایین فشارهایی در زندگی و خانواده را تجربه می‌کنند، که برای به آرامش رسیدن خود، حتی شده به طور سطحی به دخانیات پناه می‌برند. زمانی تعارض والدین نسبت به بچه‌ها زیاد باشد و همچنین عدم آگاهی نسبت به سنی که فرزندشان دارد؛ منجر به انجام رفتارهای پرخطر، که یکی از آن‌ها استعمال دخانیات است توسط فرزندشان می‌شود.
جای خالی روانشناس در سریال‌های نمایش خانگی
نقش یک روانشناس در سریال‌های نمایش خانگی جنبه نقد کردن آن اثر هنری را دارد زیرا که سازندگان فیلم‌ها به جای مشورت گرفتن از روانشناس قبل از ساخت فیلم، بدون بررسی تأثیر آن در جامعه فیلم را اکران می‌کنند و بعد از آن روانشناسان با دیدن آن فیلم به فکر تحلیل آن فیلم و کمتر کردن آثار مخرب فیلم روی مردم می‌پردازند. اما مسأله مهم این است که اگر این تحلیل قبل از ساخت فیلم صورت گیرد اثرات مخرب را کمتر می‌کند.
مسأله مهمی که در این نوع فیلم‌ها وجود دارد این است که با جمله ما باید واقعیت جامعه را نشان دهیم کار غلط خود را توجیه می‌کنند ولی مشکل دقیقاً همین جا است، اگر قبل از تولید یا حین تولید از روانشناس مشورت گفته شود نشان دادن واقعیت جامعه یا آسیب‌هایی که در جامعه وجود دارد طوری نمایش داده می‌شود که تأثیر مثبت به جای بگذارد و کاملاً فیلم آموزشی باشد. در این سال‌های اخیر به عنوان روانشناس به طور خود جوش برای مردم تحلیل فیلم‌های اکران شده را می‌گذارم و مردم استقبال می‌کنند مردم این تحلیل‌ها را دوست دارند؛ پس اگر سازندگان فیلم به این موضوع هم دقت کنند با استقبال مردم رو به رو می‌شوند.
پول جایگزین سلامت جامعه شده است
زمانی که یک پروژه فیلم‌سازی می‌خواهد شروع به کار کند و هدفش را به جای بازگو کردن مشکلات جامعه با نتیجه‌گیری و اثربخشی آن در جامعه، سرمایه خود را به بیشتر دیده شدن و فروش بیشتر به هر نحوی که ممکن است باشد، در این بیزینس روانشناس هیچگاه نمی‌تواند نقش اصلی و کاربردی خود را ایفا کند. همچنین در این قضیه ارگان‌هایی چون ارشاد، صدا و سیما و حتی بازیگران باید باهم همکاری کنند و فیلم سازان را ملزم به مشورت با روانشناس کنند تا فرهنگ درستی در. جامعه شکل گیرد.
هوش هیجانی کودک را بالا ببرید
بچه‌ها می‌بینند و همانندسازی می‌کنند. زمانی که هر ارگان رسالت خودش را بداند می‌تواند این فرهنگ جا بی افتد. در این رابطه بحث آموزش مهم است، خطر همیشه وجود دارد و با آگاه‌سازی می‌توان نتیجه دلخواه را به دست آورد. زمانی که مادر و پدری سواد تعامل با فرزندشان را داشته باشند بتوانند با فرزند ارتباط بگیرند، صحبت کنند، استعدادهای کودک را کشف و علایق کودک را به خودش نشان دهند هوش هیجانی کودک بالا می‌رود و هرچه هوش هیجانی بالاتر برود مصرف دخانیات کمتر می‌شود. زمانی که کودک هوش هیجانی بالایی داشته باشد در مسیرهای سخت‌تری چون کنکور دیگر کسی روی این افراد نمی‌تواند نفوذ کند و با تشویق جوان به سیگار برای رسیدن به آرامش و کم. شدن استرس استفاده کند.
در یک آزمایشی نتیجه گرفتند که اولین حس لذت بخش دنیا مصرف دخانیات است
مورد بعدی این است که گاهی اوقات فرزندان ما در جمع دوستانشان، مهمانی‌ها و جمع خانواده احساس تنهایی می‌کنند و این حس تنهایی از درون به شدت می‌تواند مخرب باشد. درباره این موضوع دانشمندان یک آزمایشی انجام دادند که به این شکل است: چند موش را در محفظه‌های یکسان، با امکانات کامل قراردادند؛ دو ظرف آب هم برای هر دو محفظه تعبیه کردند که در یکی آب و در ظرف دیگر آب آغشته به مواد بود محفظه‌ای که دارای چند موش بود با اینکه موش‌ها در صف برای آب خوردن می‌ایستادند اما موشی به ظرف آغشته به مواد توجهی نمی‌کرد، اما در محفظه دیگر که یک موش تنها بود به جای خوردن آب، از آب آغشته به مواد استفاده می‌کرد.
سن حساس آلودگی به دخانیات
کودک در سنین ۱۲، ۱۳ سالگی در دورانی قرار دارد که مخالفت کردن با والدین خود را دوست دارد و نمی‌تواند یک سری از احساساتش را کنترل کند، در یک آزمایشی نتیجه گرفتند که اولین حس لذت بخش دنیا مصرف دخانیات است که حتی از رابطه جنسی هم لذتش بیشتر است، اما حس‌های مثبتی وجود دارد که از مصرف دخانیات لذتبخش‌تر است.
محبت! محبت کردن به دیگران و از دیگران محبت دیدن بهترین حس دنیاست، زمانی که فرزند ما در دنیای مجازی فیلمی راجع به محبت به گربه می‌بیند و لبخند می‌زند سعی کنیم اوقاتی را برایش فراهم کنیم که محبت کند و محبت ببیند. زمانی که این لذت را کودک ما دیده باشد دیگر سمت لذت‌های مسموم و سطحی مانند دخانیات نمی‌رود. همچنین فیلم‌هایی نیز در این باره باید تولید و از آن‌ها حمایت شود، این فیلم‌ها کمک می‌کند. تا از مصرف دخانیات جلوگیری شود.
شخصیت‌های فیلم به سیگار کشیدن افتخار می‌کنند
مهدی اسماعیل تبار روانشناس نیز با بیان اینکه متأسفانه، بسیاری از سینماگران به‌درستی نمی‌دانند چگونه آسیب‌های نشان‌دادن سیگار را در سریال‌ها کاهش دهند، می‌گوید: برای جلوگیری از تبلیغ و عادی‌سازی مصرف سیگار، هر کجا که شخصیت سیگاری در فیلم وجود دارد، باید نشانه‌هایی از بیماری و مشکلات ناشی از سیگار کشیدن به نمایش گذاشته شود. این کار به معنای واقعی سخت است، چرا که باید در فیلم تبعات منفی سیگار کشیدن به‌درستی نمایش داده شود.
هر کجا که شخصیت سیگاری در فیلم وجود دارد، باید نشانه‌هایی از بیماری و مشکلات ناشی از سیگار کشیدن به نمایش گذاشته شود
نمایش مکرر سیگار کشیدن در سریال‌های خانگی می‌تواند به‌تدریج نگرش جامعه، به‌ویژه جوانان و نوجوانان را نسبت به این رفتار تغییر دهد. زمانی که سیگار کشیدن به‌عنوان یک عمل عادی و حتی جذاب در داستان‌های تلویزیونی و سریال‌ها به تصویر کشیده می‌شود، احتمال افزایش پذیرش این رفتار در جامعه بیشتر می‌شود.
درگذشته، افراد سیگاری معمولاً به‌صورت پنهانی سیگار می‌کشیدند، اما در حال حاضر شاهد این هستیم که شخصیت‌های فیلم به سیگار کشیدن افتخار می‌کنند و حتی در مقابل خانواده خود سیگار می‌کشند. نویسنده و کارگردان به‌عنوان خالق محتوا باید توجه ویژه‌ای به این نکته داشته باشند که چگونه زشتی را به نمایش بگذارند بدون اینکه آن را الگو قرار دهند. این کار آسان نیست و به همین دلیل توصیه می‌کنم نویسندگان و کارگردانان در کنار خود روانشناس داشته باشند.
جامعه ایرانی جامعه‌ای هیجانی و احساسی است و مشکل اصلی این است که مردم برای روانشناسی هزینه نمی‌کنند؛ بنابراین، نویسندگان باید با همکاری روانشناسان به این مرحله برسند که چگونه الگوی منفی را به‌درستی نشان دهند و زشتی را به طور مؤثر به تصویر بکشند بدون اینکه آن را عادی جلوه دهند.
