نوروز، جشن طبیعت و زندگی، با آیین‌های زیبا و معنا‌دارش شناخته می‌شود. اما برخی از رفتارهای مرتبط با این آیین‌ها، مانند رها کردن ماهی‌های قرمز و سبزه‌های نوروزی در طبیعت، به تهدیدی جدی برای محیط زیست تبدیل شده است.
نوروز، نماد پیوند انسان با طبیعت، هر ساله با رسم‌ها و سنت‌های پرمعنایی در ایران برگزار می‌شود. اما در کنار زیبایی‌های این جشن، برخی از رفتارهای ناآگاهانه مانند رها کردن ماهی‌های قرمز در آب‌های طبیعی و سبزه‌ها در خیابان‌ها یا طبیعت، آسیب‌های زیادی به محیط زیست و جامعه وارد می‌کند.
ماهی‌های قرمز؛ زیبایی گذرا، آسیب ماندگار
ماهی‌های قرمز که به عنوان یکی از نمادهای سفره هفت‌سین خریداری می‌شوند، معمولاً پس از تعطیلات نوروزی توسط افراد در رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و تالاب‌ها رها می‌شوند. با این حال، تحقیقات نشان می‌دهد که این کار می‌تواند تبعات جبران‌ناپذیری به همراه داشته باشد.
برهم زدن تعادل اکوسیستم آبی: ماهی‌های قرمز گونه‌ای غیربومی هستند و می‌توانند با تغذیه و تکثیر بیش از حد، سایر گونه‌های بومی را از زیستگاه خود خارج کنند.
گسترش بیماری‌ها: این ماهی‌ها ممکن است حامل بیماری‌ها یا انگل‌هایی باشند که به سرعت در میان گونه‌های بومی پخش شود.
آلودگی آب‌ها: مرگ و میر زودرس این ماهی‌ها در محیط طبیعی، لاشه‌های آن‌ها را به منبعی برای آلودگی آب تبدیل می‌کند.
سبزه‌های نوروزی؛ از سنت زیبا تا معضل شهری
یکی دیگر از معضلات مربوط به نوروز، شیوه نادرست دور انداختن سبزه‌های نوروزی است. بسیاری از افراد، در روز سیزده‌بدر سبزه‌ها را روی خودروهایشان می‌گذارند و سپس آن‌ها را در خیابان‌ها یا طبیعت رها می‌کنند. این رفتار نه تنها مشکلات زیست‌محیطی بلکه چالش‌های اجتماعی نیز به همراه دارد.
بار اضافه بر دوش پاکبانان: سبزه‌های رها شده در کف خیابان‌ها، کار پاکبانان را بسیار دشوار می‌کند و زمان و هزینه بیشتری برای جمع‌آوری آن‌ها نیاز است.
آسیب به طبیعت: سبزه‌ها ممکن است حاوی بذرهایی باشند که در طبیعت محلی بیگانه‌اند و به اکوسیستم بومی صدمه می‌زنند.
ظاهر ناخوشایند شهری: سبزه‌های پراکنده در خیابان‌ها، جلوه شهر را نامرتب و نامطلوب می‌سازند.
راهکارهایی برای تغییر رفتار
برای مقابله با این معضلات، نیاز به افزایش آگاهی عمومی و ارائه راهکارهای جایگزین احساس می‌شود:
۱٫ فرهنگ‌سازی درباره تاثیرات منفی: رسانه‌ها و مدارس می‌توانند نقش مؤثری در افزایش آگاهی مردم داشته باشند.
۲٫ بازیافت سبزه‌ها: تشویق مردم به استفاده از سبزه‌ها برای کمپوست‌سازی یا خوراک دام می‌تواند از رها شدن آن‌ها جلوگیری کند.
۳٫ جایگزینی ماهی قرمز با گزینه‌های دیگر: پیشنهاد استفاده از نمادهای فرهنگی دیگر برای سفره هفت‌سین که به محیط زیست آسیب نمی‌رسانند.
نتیجه‌گیری
نوروز فرصتی برای پیوند بیشتر انسان‌ها با طبیعت است، اما تداوم برخی از عادات اشتباه می‌تواند این پیوند را به خطر بیندازد. با تغییر رفتارهای کوچک و تلاش برای آگاهی‌بخشی، می‌توان هم از محیط زیست محافظت کرد و هم روح زیبای نوروز را حفظ نمود.
