تغيير رويکرد از حفظ پهنه آبي تالاب به مديريت يکپارچه حوضه آبخيز درياچه اورميه/ کاهش 27.1 درصدي مصرف آب در سطح مزارع در حوضه درياچه اورميه

به گزارش آژانس خبری تبریزمن، مهري اثنا عشري در حاشيه جلسه برنامه‌ريزي مشترک پايدارسازي و ترويج دستاوردهاي فازهاي هفت‌گانه پروژه همکاري در احياي درياچه اورميه از طريق مشارکت جوامع محلي در استقرار کشاورزي پايدار که با حضور رئيس سازمان جهادکشاورزي آذربايجان شرقي برگزار شده بود در گفت‌وگو با خبرنگاران با اشاره به تغيير رويکرد از حفظ پهنه آبي تالاب به مديريت يکپارچه حوضه آبخيز درياچه اورميه عنوان کرد: طرح حفاظت از تالاب‌های ايران از سال 2005 ميلادی شروع به کار و در فازهای مختلف، حمايت‌های گوناگون بين‌المللی را در کنار حمايت‌های دولت برای حفاظت از تالاب‌ها و ترويج رويکرد جديدي تحت عنوان مديريت زيست‌بومی به‌منظور مديريت تالاب‌هاي کشور، دريافت کرده است.
وي، افزود: در فاز اول، صندوق اعتبارات جهاني محيط‌زيست حامي اصلي پروژه بود و اين همکاري از طريق UNDP (برنامه توسعه ملل متحد) شکل گرفت. در اين فاز موفق شديم با بهره‌گيري از کمک بين‌المللي و حمايت‌هاي غيرنقدي دولت ايران، رويکرد زيست بومي را در 3 تالاب شادگان، اورميه و پريشان به‌صورت پايلوت اجرا کنيم.
مدير ملي طرح حفاظت از تالاب‌هاي ايران، تصريح کرد: در برنامه‌هاي مديريت زيست‌بومی تالاب‌هابراي هرکدام از اهداف راهبردي، يک مجموعه اقدام اولويت‌دار تعريف‌شده است که مسؤولیت اجراي آنها تنها با سازمان حفاظت محيط‌زيست نيست. چرا که اين سازمان، يک‌نهاد نظارتي است و دستگاه‌هاي اجرايي هستند که مسئوليت اجراي اغلب آن اقدامات از جمله تأمين و تخصيص حقابه تالاب‌ها (وزارت نيرو)، افزايش بهره‌وري آب در سطح مزارع (وزارت جهادکشاورزي) و مسائل مرتبط با معيشت جوامع محلي و گردشگري (وزارت گردشگري و ميراث فرهنگي) را بر عهده‌ دارند.
اثنا عشري در ادامه با اشاره به تجارب اين طرح براي احياي درياچه اورميه، خاطرنشان کرد: در دهه 80 خورشيدي، درياچه اروميه با شرايط بحراني مواجه شد و بدليل بهره‌مندي از تجربه 7-8 سال حضور يک پروژه بين‌المللي مانند طرح حفاظت از تالاب‌هاي ايران در سازمان حفاظت محيط‌زيست، مذاکراتي با دولت ژاپن صورت گرفت و اين دولت برای مشارکت در احیاء این دریاچه اعلام آمادگي کرد.
وي با بيان اينکه اين همکاري از سال 2014 ميلادي شکل گرفت و تا کنون ادامه پيداکرده است، گفت: مبلغ اين مشارکت از سوي دولت ژاپن سالانه يک ‌ميليون دلار بود که به مدت 7 سال پياپي پرداخت ‌شده است. در پايان 7 سال بنا به دستاوردهاي مثبت و تجارب خوبي که در حوضه درياچه اورميه حاصل شد، زمینه توافق برای امضاء يک سند همکاری مشترک 3 ساله ديگر با دولت ژاپن فراهم شد که مسئوليت اجراي آن مجدداً به طرح حفاظت از تالاب‌هاي ايران در سازمان حفاظت محيط‌زيست سپرده شد.
مدير ملي طرح حفاظت از تالاب‌های ايران تصريح کرد: در اين سند 3 ساله، علاوه بر اين که به دنبال پايدارسازي تجارب 7 سال گذشته در حوضه درياچه اورميه هستيم، دو تالاب بختگان و شادگان را نيز به پايلوت‌هاي خود افزوديم تا بتوانيم تجارب حاصل از پروژه درياچه اورميه را در آن دو تالاب هم تعمیم دهیم .
اثنا عشري، تغییر نگاه و رویکرد بخش‌های اجرایی و بهره برداران در راستای مديريت پايدار آب‌وخاک در سطح حوضه آبخيزدرياچه اورميه را يکي از اهداف اصلی اين پروژه توصيف کرد و گفت: با توجه به اينکه در سطح حوضه آبريز درياچه اورميه، بخش کشاورزي بيشترين مصرف آب را داشت، تمرکزمان را بر اين بخش قرارداديم. بنابراين با همکاري سازمان جهاد کشاورزي و ادارات کل حفاظت محيط‌زيست در 183 روستا از مجموع 250 روستاي واقع در حوزه اکولوژيک دریاچه، تکنيک‌هاي کشاورزي پايدار را با جوامع محلي تمرين و پياده کرديم. براساس نتايج مطالعات تيم پايش، به‌طور متوسط 27.1 درصد کاهش مصرف آب در سطح مزارع اتفاق افتاد.
وي، متذکر شد: همچنين براي کاهش وابستگي معيشت خانوارها به منابع آبي منطقه، معيشت‌هاي جايگزين را با تمرکز بر بانوان روستايي ترويج داديم و اين اتفاق در 34 روستاي پايلوت انجام شد. بيش از 800 نفر از بانوان روستايي در تخصص‌هاي مختلف آموزش ديدند و به فعاليت مشغول شدند.
مدير ملي طرح حفاظت از تالاب‌هاي ايران، دستاورد اصلي اين طرح در سال‌هاي گذشته را، تغيير نگاه و رويکرد در حوزه حفاظت از تالاب‌ها برشمرد و تصريح کرد: خوشبختانه از اين نگاه که فقط بايد پهنه آبي تالاب حفظ شود به سمت رويکرد مديريت يکپارچه در سطح حوضه حرکت کرديم چرا که هرگونه فعالیت توسعه‌ای و بهره‌برداری که در بالادست حوضه اتفاق می‌افتد در وضعيت و شرايط کل حوضه و تالاب مؤثر است.
اثنا عشري در پايان تأکيد کرد: البته تحقق کامل اين رويکرد زمان‌بر است و نمي‌توان توقع داشت که نگاه بخشي در دستگاه‌ها و وزارتخانه‌هاي مختلف در کوتاه‌مدت به‌طور 100 درصد تغيير کند اما نشانه‌هاي خوبي از اين تغيير نگاه را شاهد هستيم. به همین منظور ضروری است که تجارب حاصل از اجرای این پروژه به صورت پایلوت به نحو مطلوب منتشر شده و با اثرگذاری در سیاست‌های بخشی، در کل حوضه آبخیر دریاچه اورمیه و نیز سایر حوضه‌های تالابی کشور به کار گرفته شود.