به گزارش تبریز من،دور جدید مذاکرات ایران و آمریکا روز شنبه برگزار شد و گمانه‌زنی‌ها در مورد موارد طرح شده در این مذاکرات ۴ ساعته ادامه دارد. غربی‌ها مدعی هستند که تهران طرحی را به واشنگتن ارائه کرده است که براساس آن، برای اداره تأسیسات غنی‌سازی هسته‌ای، پروژه مشترکی با آمریکا یا یکی از همسایگان ایران تعریف شود. موضوعی که با عنایت به سیاست‌ها و راهبرد‌های هسته‌ای تهران به نظر نمی‌رسد چندان محلی از اعراب داشته باشد.
دومین دور مذاکرات ایران و آمریکا با ابراز خشنودی طرفین نسبت به ماحصل مذاکرات و تأکید بر ادامه این روند با برگزاری نشست کارشناسی (یک روزه) انجام شد و در ادامه آن نشست مذاکره‌کنندگان ارشد دو کشور ادامه پیدا می‌کند. مذاکراتی که احتمال می‌رفت با توجه به امکان طرح موضوعاتی چون سطح غنی‌سازی و یا حتی طرح پرونده فعالیت‌های موشکی ایران به طول بیانجامد. مذاکراتی که عباس عراقچی، وزیر خارجه و مذاکره‌کننده ارشد هیأت ایرانی، در رابطه با آن اینطور می‌گوید: «در یک فضای سازنده انجام شد و می‌توان گفت که رو به جلو است و امیدوارم بعد از مذاکرات فنی در وضعیت بهتری باشیم.»
با وجود آنکه هنوز خبری از موضوعات طرح شده در هیچ یک از جلسات مذاکراتی ایران و آمریکا منتشر نشده است اما نیویورک تایمز در گزارشی مدعی شد که از سوی هیأت ایرانی طرحی روی میز مذاکرات قرار گرفته است تا نشان داده شود که توافق سال ۲۰۲۴ متفاوت از «برجام» است، یعنی ایجاد یک پروژه مشترک برای اداره تأسیسات غنی‌سازی هسته‌ای این کشور. در این مطلب به نقل از علی واعظ، مدیر گروه بین‌المللی بحران نیز آمده است: «هنوز معلوم نیست ایالات متحده یا یک کشور ثالث ترجیحاً یکی از همسایگان عرب همسایه ایران، شریک این پروژه خواهند بود یا نه؛ چنین مشارکتی می‌تواند لایه‌ای اضافی از اطمینان فراهم کند که برنامه هسته‌ای ایران صلح‌آمیز است.» او ادامه می‌دهد: «مفهوم یک برنامه هسته‌ای ایرانی که به‌صورت پروژه‌ای مشترک با کشورهای عربی یا آمریکا اداره شود، لایه‌ای اضافه از چشم و گوش بر زمین ایجاد می‌کند تا ماهیت صلح‌آمیز آن را تضمین کند.»
سیاست یک بام و دوهوای آمریکا در قبال کشورهای منطقه
جالب است که همین چند روز چیش نیز خبری بر این اساس منتشر شد که «ایالات متحده و عربستان سعودی یک توافق اولیه برای همکاری در مورد اهداف ریاض برای توسعه صنعت هسته‌ای غیرنظامی امضا خواهند کرد.» این خبر به نقل از کریس رایت، وزیر انرژی آمریکا، منتشر شد که می‌گوید: «برای مشارکت و همکاری آمریکا در زمینه هسته‌ای، قطعاً یک توافق‌نامه «۱۲۳» وجود خواهد داشت؛ راه‌های زیادی برای شکل دادن به توافقی وجود دارد که هم اهداف سعودی و هم اهداف آمریکایی را محقق می‌کند.» توافق موسوم به «۱۲۳» با ریاض به بخش ۱۲۳ «قانون انرژی اتمی ایالات متحده» در سال ۱۹۵۴ اشاره دارد که به دولت و شرکت‌های آمریکایی اجازه می‌دهد تا با نهاد‌های پادشاهی عربستان برای توسعه صنعت هسته‌ای غیرنظامی همکاری کنند. با این حال هنوز معلوم نیست که این همکاری، به پروژه مشترکی که نیویورک‌تایمز مدعی است از سوی مقامات ایرانی بر روی میز مذاکره قرار داده شده است، ارتباط دارد یا خیر.
ادعای همکاری هسته‌ای ایران و عربستان در یک پروژه مشترک در حالی مطرح می‌شود که سالها پیش سعود الفیصل، وزیرخارجه وقت سعودی‌ها، پیش از انعقاد توافق جامع هسته‌ای ایران با ۱+۵ خود را به وین، محل برگزاری مذاکرات رسانده بود تا مانع امضای برجام شود هر چند که به موفقیتی هم نائل نیامد. اما این بار ریاض خود یکی از مشوقین تهران و واشنگتن برای دستیابی به توافقی دوجانبه است. با صدور بیانیه ابراز امیدواری می‌کند که مذاکرات با میانجیگری کشور همسایه عمان، «صلح در منطقه و جهان» را تقویت کند، در گفت‌وگوی مشترک با مقامات ایرانی، مواضع خود را بیان می‌کند و خالد بن سلمان، وزیر دفاع و پسر پادشاه فعلی را راهی ایران می‌کند تا در دیدار رسمی با مقامات تهران نیز آن را عنوان کنند.
ذکر این نکته جایز است که ایران هنوز در رابطه با این خبر روزنامه نیویورک‌تایمز موضعی را بیان نکرده است، اما سینا عضدی، کارشناس حوزه روابط بین‌الملل با انتشار یک پست در شبکه ایکس می‌نویسد: «این پروژه و پیشنهاد عملی نخواهد بود. در سال ۱۹۷۶ و در اوج مذاکرات ایران و امریکا در مورد فروش رآکتور به ایران، هنری کیسینجر هم پیشنهاد مرکز مشترک بازفراوری پلتونیوم multinational plutounium reprocessing center را به ایران داده بود که مرحوم دکتر اعتماد با ذکر اینکه روابط ایران با کشورهای منطقه پر از مشکل است این موضوع را رد کرده بود. البته خود کیسینجر هم بعداً این پیشنهاد را یک دروغ scam نامیده بود.»
دست خالی اسرائیل در رم
مذاکرات ایران و آمریکا قرار است در روز چهارشنبه و برای یک جلسه میان تیم‌های کارشناسی دو کشور برگزار شود و نتیجه این جلسه در اختیار مقامات ارشد تهران و واشنگتن قرار گیرد تا در روز شنبه تصمیمات نهایی پیرامون آن اتخاذ شود. در دور پیشین مذاکرات که در ایتالیا برگزار شد علاوه بر هیات‌های ایران و آمریکا، هیأتی از اسرائیل نیز در این شهر حضور داشت. دیوید بارنئا، رئیس موساد و ران درمر، وزیر امور استراتژیک اسرائیل، درست یکی روز پیش از دومین دور مذاکرات تهران و واشنگتن در یک نشست محرمانه در پاریس حضور داشتند تا استیو ویتکاف، نماینده ویژه آمریکا در امور خاورمیانه را مجاب کنند تا مذاکرات هسته‌ای با ایران را ادامه ندهد.
درمر، برای پیگیری امور راهی رم، محل برگزاری نشست ایران و آمریکا، شده بود تا از نزدیک نیز مذاکرات دوجانبه تهران و واشنگتن را دنبال کند. بر اساس آنچه «جروزالم پست» نوشته است: «بارنئا اخیراً دیدار‌های بسیار موفقی با جان رتکلیف، رئیس سازمان سیا، در اسرائیل داشته اما اورشلیم درک کرده که ویتکاف چهره کلیدی کنونی است که اسرائیل باید بر او تأثیر بگذارد تا بتواند بر روند مذاکرات اثرگذار باشد.»
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز از جمله افرادی بود که در ایتالیا و پایتخت این کشور حضور داشت. او که برای دیدار با ویتکاف راهی این کشور شده بود، در جمع خبرنگاران تأکید کرد که «تنها آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌تواند بر آنچه واشنگتن و تهران بر سر آن توافق خواهند کرد، نظارت تضمینی داشته باشد؛ توافق درباره پرونده هسته‌ای ایران ممکن است طی هفته‌های آینده حاصل شود که ناشی از اراده‌ای برای اقدام سریع به‌منظور جلوگیری از بدترین سناریو است.»
گروسی مدعی است که «دستیابی به توافق در پرونده هسته‌ای ایران بدون امکان راستی‌آزمایی میدانی از سوی ما، ممکن نخواهد بود و در صورت وجود اراده سیاسی، ما قادر به یافتن راه‌حلی فنی با کارشناسان آمریکایی و ایرانی هستیم.» جالب است که هیات ایرانی از دیدار مجدد با گروسی خودداری و اعلام کرده بود که در نشست تهران که چند روز قبل برگزار شد ما نقطه نظراتمان را به اطلاع مدیرکل آژانس رسانده‌ایم.
با امکان افزایش احتمال توافق هسته‌ای ایران و آمریکا، گمانه‌زنی‌ها پیرامون موضوعاتی که به شکلی به روابط این دو کشور ارتباط پیدا کند افزایش پیدا کرده است. برخی از پیشنهاد عربستان سعودی برای ایجاد مقدمات دیدار دونالد ترامپ با مقامات عالی تهران – احتمالاً مسعود پزشکیان – در روز‌های واپسین اردیبهشت‌ماه و در ریاض همزمان با حضور رئیس‌جمهور آمریکا در منطقه خاورمیانه می‌نویسند و بعضی ادعای طرح تهران نسبت به ایجاد یک پروژه مشترک برای اداره تأسیسات غنی‌سازی هسته‌ای را ارائه می‌کنند. موضوعاتی که هنوز با واکنشی از سوی مقامات مسئول ایرانی همراه نبوده است و تا اینجای کار در حد شایعات و گمانه‌زنی‌های رسانه‌ای باقی مانده است.
