به گزارش آژانس خبری تبریزمن به نقل از فارس از ورزقان به عنوان سرزمین گنج‌های پنهان ایران یاد می کنند و این در واقع به خاطر داشتن منابع عظیم مختلف از جمله مواد معدنی فراوان، طبیت بکر و زیبا، ظرفیت بالا در حوزه های گردشگری، کشاورزی، دامداری و … در این شهرستان بوده است.
با این وجود، شهرسـتان ورزقـان علیرغـم برخـورداری از مزیت هـای شـایان توجـه در حوزه هـای مختلف اقتصادی، کشاورزی، اجتماعی و فرهنگی و از جمله در صنایع معدن، این خطه همچنان از جمله شهرسـتان های محروم آذربایجان شرقی است.
البته نباید فراموش کرد، این شهرستان هم اکنون به خاطر قرار گرفتن در یک منطقه معدن خیز و کشف انواع عناصر قیمتی و با ارزش در این معادن، شهرستان ورزقان را از نظر سوق الجیشی و اقتصادی به مهم‌ترین و غنی ترین منطقه در جهان تبدیل کرده است.
از این رو؛ وجـود این همه معادن غنی و از جمله آن معـدن عظیم مس سـونگون، به عنـوان یکـی از بزرگترین معادن مـس، ایجاب می نمایـد، کـه مـردم این منطقـه از این نعمـت خـدادادی در کنـار زیان های زیسـت محیطی ناشـی از آن بهره منـد شـوند.
واقعیت این است که بخــش معـدن این شهرستان به واسـطه قـرار گرفتـن در زون جهانـی مـس و همچنیـن ذخایر قابل توجـه طـلا، اصلی تریـن مزیـت ایـن شهرسـتان بوده، ولی با این وجود در حال حاضر مهمتریـن تأثیـر این معادن تخریـب محیط زیسـت ارزشـمند منطقـه، بـدون تأثیـر عمـده در اشـتغال، رفـاه و توسـعه منطقـه، بـوده اسـت. جالب تر آنکه همجـواری این شهرستان بـا منطقـه آزاد ارس نیـز موهبتـی برای شهروندان این منطقه نداشـته اسـت.
به هر حال، بعضی کارشناسان در این ارتباط توصیه می کنند، برای بهره‌مندی و استفاده از این همه ظرفیت‌های بالای این شهرستان، و به ویژه برای رفع کاستی‌ها و عقب‌ماندگی‌های شهرستان ورزقان؛ داشتن یک مجموعه توانمند و متخصص و آشنا به مشکلات و کاستی‌های منطقه، لازم و ضروری است.
از دید برخی کارشناسان و متخصصان این بخش، برای اجتناب از خام فروشـی محصـولات معدنی و تبدیـل آن بـه محصـولات متنـوع و با ارزش افـزوده بالا، ایجاد شـهرک صنعتی تخصصی مـس در شهرسـتان ورزقـان را لازم و ضـروری بیان می کنند و معتقد هستند، که بـا تدوین برنامه های راهبردی برای توسعه صنعت این شهرستان و به ویژه با جـذب سـرمایه گذاران بخـش خصوصـی می توان در این راستا کارهای بزرگی انجام داد.
سهم ورزقان از درآمدهای مس سونگون کجا می‌رود؟
شهرستان ورزقان با توجه به دارا بودن ظرفیت‌های معدنی، جایگاه ویژه‌ای را در استان آذربایجانشرقی به خود اختصاص داده و یکی از مطالبات اصلی مردم این منطقه بازگشت یک درصد از سهم فروش معادن به شهرستان است.
در این ارتباط نماینده ورزقان در مجلس شورای اسلامی مدعی می‌شود: سالانه حدود ۳۰۰ هزار تن مس کنستانتره در سونگون به فروش می‌رسد که هر ۱۰۰ هزار تن آن حدود ۹۰ هزار تن مس محتوا دارد؛ یک درصد از فروش این معدن حدود ۱۸۰ تا ۲۰۰ میلیارد تومان می‌شود که طبق قانون برنامه ششم توسعه باید بازگردد و در خود شهرستان هزینه شود.
وی با بیان اینکه ۱۵ درصد از حقوق دولتی معادن نیز طبق ماده ۱۴ قانون معادن باید در خود شهرستان هزینه شود، توضیح می‌دهد: حقوق دولتی مس‌سونگون ۵۰۰ میلیارد تومان است که ۱۵ درصد آن ۷۵ میلیارد تومان می‌شود؛ این ارقام برای شهرستان قابل توجه است که معلوم نیست چرا به شهرستان باز نمی‌گردد.
اللهوردی دهقانی در گفتوگو با خبرنگار فارس در تبریز اظهار می‌دارد: یک درصد از عوارض آلایندگی معادن نیز باید به شهرستان بازگردد که این رقم در مورد مس‌سونگون حدود ۲۰۰ میلیارد تومان است.
وی در ادامه یادآور می‌شود: ما می‌توانیم معادن را از ۲۰ درصد حقوق دولتی معاف کنیم که این ۲۰ درصد برای حفظ محیط زیست، کارهای عمرانی، توسعه معادن و تحقیق هزینه شود؛ در مورد مس‌سونگون ۲۰ درصد حقوق دولت ۱۰۰ میلیارد تومان می‌شود.
نماینده ورزقان در مجلس شورای اسلامی تصریح می‌کند: نیازمند تدوین یک سند محکم، قوی و آینده‌نگر در ارتباط با توسعه معادن و صنایع معدنی در استان هستیم.
هشدار درباره انحصار و مافیای موجود در صنایع فلزی و معدنی
عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس با بیان اینکه حضور مافیا موجب شده مواد اولیه موردنیاز صنایع پایین دستی فولاد و مس تامین نشود، گفت: در حوزه آهن برخی تولیدکنندگان، شمش را با هدف ارزآوری صادر کردند و این امر موجب افزایش چشم گیر قیمت شمش به دلیل کمبود عرضه شد.
الهوردی دهقانی با بیان اینکه معادن همچون سایر بخش‌ها از سوءمدیریت مسئولان در امان نمانده‌اند، اظهار داشت: در حال حاضر کشور با پدیده‌ای به نام دلالی و خام فروشی در صنایع معدنی و فلزی روبه رو است؛ به طور مثال زنجیره مس و فولاد به دلیل گرانی ارز و سیاست‌های نادرست به کار گرفته شده با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم می‌کند، برخی برای کسب سود بیشتر، بدون توجه به نیازِ حلقه‌های بعدی زنجیره تولید، محصولات خود را، صادر می‌کنند.
حتی از درآمدهای مالیاتی مس‌سونگون هم نمیتوانیم، بهره‌مند شویم!
استاندار آذربایجانشرقی هم که مجدانه پیگیر سهم استان از درآمدهای معادن و به‌ویژه مس‌سونگون است، ابراز می‌دارد: متن صریح قانون برنامه ششم می‌گوید، باید ۱۵ درصد از درآمدهای معادن و کانی‌ها به عنوان حقوق دولتی پرداخت شود؛ سپس به استان‌ها بازگردد و برای توسعه استان صرف شود؛ علاوه بر آن یک درصد از این درآمدها برای زیرساخت‌ها و یک درصد نیز برای بهبود شرایط زیست‌محیطی باید هزینه شود.
محمدرضا پورمحمدی یادآور می‌شود: از آنجایی که منابع درآمدی دولت محدود شده درآمدهایی را که به خزانه واریز می‌شود، دوباره به استان بازنمی‌گردانند. اگر هم بخواهند بازگردانند به وزارتخانه مربوطه محول می‌کنند که با این مکانیزم توزیع، حداکثر ۵ تا ۸ درصد به استان می‌رسد. در هر صورت یکی از اصلی‌ترین منابعی که می‌تواند به توسعه استان کمک کند، صرف درآمدهای استان در خود استان است.
وی ابراز می‌دارد: علاوه بر مس‌سونگون، معادن و صنایع متعددی داریم که اگر درآمدهای آنها در هر یک از زمینه‌های توسعه‌ای استان هزینه شود، گردش مالی و سرمایه‌گذاری مجدد ایجاد می‌کند و در نتیجه بسیاری از مشکلات بومی حل خواهد شد.
این مسوول با بیان اینکه باید واحدهای تولیدی استان مالیات‌های خود را در استان پرداخت کنند، متذکر می‌شود: برخی از شرکتهای بزرگ مثل مس که در کرمان ثبت شده مالیات خود را هم در کرمان پرداخت می‌کنند و در نتیجه حتی ما از درآمدهای مالیاتی مس هم نمیتوانیم بهره‌مند شویم.
ورزقان همچنان چشم انتظار توسعه و پیشرفت
بر اساس آمار و اطلاعات موجود، عـدم بهره گیـری از مزیت هـا، شهرسـتان ورزقـان را بـه یکـی از شهرسـتان های مهاجـر فرسـت اسـتان تبدیـل کـرده اسـت. آن چه مشخص است این که از آنجایی که وجـود شـهرک صنعتـی ورزقان و شـهرک صنعتی تخصصی در دسـت اقدام مس، نزدیکـی بـه مررزهـای بین المللـی و دو کشـور آذربایجـان و ارمنسـتان و منطقـه آزاد صنعتی- تجــاری ارس، وجود ذخایر فلــزی متعــدد (معــادن عظیــم مــس ســونگون، طــلای اندریــان، اســترگان و مزرعــه شــادی) و ذخایــر معدنــی متنــوع (ســنگ های تزیینــی، ســنگ آهن، کائولــن و …) و به خصوص برخـورداری از منابع طبیعی زیبا و بی نظیر در کنـار جاذبه های توریسـتی قابـل ملاحظه، حاکی از پتانسـیل های قابل توجه این شهرسـتان، به عنوان مقصـدی بـرای گردشـگران داخلـی و خارجـی، جهـت گام گذاشـتن در مسـیر توسـعه است و در صورت برنامه ریـزی صحیـح در این حوزه ها می توانـد شهرسـتان ورزقـان را بـه شهرسـتانی توسـعه یافته متناسـب با شـان و جایـگاه تاریخی، فرهنگـی، جغرافیایی و اقتصـادی آن، با تأکید بـر ارتقـا موقعیـت صنعتـی به ویـژه در صنایع معدنـی تبدیل کند.
ناگفته نماند، سرزمین اَرَسباران یا قره داغ و در راس آنها شهرستان ورزقان در گذشته برخی نامهربانی‌ها، سوء مدیریت ها و حتی بلایای طبیعی باعث شده، این منطقه از داشتن حداقل امکانات و زیرساخت‌های لازم محروم باشد و همچنان چشم انتظار کمی همت مسوولان را می طلبد که توجه ویژه ای به توسعه همه جانبه این مناطق با توجه به پتانسیل ها و ظرفیت های بالقوه آن داشته باشند.
در کنار موارد بیان شده، آنچه در این راستا اهمیت دارد، هرچند در این شهرستان در سال های اخیر و به ویژه بعد از زلزله ۱۳۹۱، اقدامات و تلاش ها زیادی برای رشد و توسعه آن صورت گرفته، ولی به نظر می آید با توجه به این همه ظرفیت و پتانسیل عظیم خدادادی؛ باز هم مردمان این دیار در سرزمین طلای سرخ ایران، با کمترین امکانات زیر ساختی، رفاهی و خدماتی، با فقر و محرومیت روزگار سپری می کنند، و اهالی این منطقه در همین راستا، همچنان به دنبال توسعه همه‌جانبه و تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام و به خصوص اتمام زیرساخت‌های شهری و روستایی خویش هستند.
بر همین اساس، یکی از آرزوهای دیرینه هر شهروند ورزقانی و روستایی این شهرستان، آبادانی و توسعه این منطقه بوده و هست، حال پرسش مهمی که در این خصوص مطرح است اینکه، دست‌اندرکاران، مسوولان و متولیان اجرای استان چرا به عظمت و ظرفیت‌های این شهرستان کم‌توجهی می‌کنند؟ و برای به ثمر رسیدن برخی از طرح ها و پروژه های عمرانی و زیرساختی در این شهرستان، امروز و فردا می‌کنند؟!
