تبریزمن سرویس اجتماعی: در شرایط پرریسک انتقال ویروس کرونا از طریق پسماندهای خانگی، عده‌ای از سر ناچاری با قدم زدن در معابر مرکزی تبریز به زباله‌گردی و جمع‌آوری ضایعات مبادرت دارند که تعدادی از آنها را کودکان و نوجوانان تشکیل می‌دهند!
در عین حال جمع‌آوری ضایعات به عنوان پدیده نوین اجتماعی نیازمند انجام اقدامات ریشه‌ای، آموزشی، فرهنگی و اجرای طرح‌هایی همچون تفکیک زباله از مبدا است که می‌تواند تا رسیدن به نتیجه دلخواه زمان بر باشد.
این پدیده نوظهور، در شرایط همه‌گیری ویروس کرونا نه فقط به عنوان یک معضل اجتماعی بلکه به عنوان یک اولویت بهداشتی باید مورد توجه جدی مسئولان قرار گیرد تا با همکاری دستگاه‌های مرتبط، برنامه‌ای کوتاه مدت و موقت در مورد آن اعمال شود تا سلامت شهروندان به خطر نیفتد!
▪️الگوی زباله‌گردی تغییر کرده و جمعیت آن به سمت کودکان و نوجوانان در حال گسترش است!
جمع‌آوری کنندگان ضایعات برای کسب لقمه‌ای نان برای خانواده خود، سطل‌های زباله متعفن را می‌جویند تا نانی که به قیمت ابتلا به بیماری‌‌های پوستی، ریوی، خونی همچون کرونا تمام می‌شود را به دست آورند.
جامعه‌شناسان، زباله‌گردها را مهندسان بهداشت شهر نامیده و معتقدند: باید شهرداری‌ها، شرکت های تفکیک زباله و وزارت بهداشت و درمان مقداری به وضعیت اسفبار آنها بیندیشند و از ظرفیت و پتانسیل آنها در طرح‌های مدیریت پسماند بهره بگیرند و به این ترتیب دست سودجویان را حذف نمایند!
جمع‌آوری ضایعات در سال‌های گذشته در تبریز رونق چندانی نداشت و مغازه‌داران ظروف و کارتن های خالی را دور می‌ریختند ولی در حال حاضر به دلیل افزایش قابل توجه قیمت کارتن ضایعاتی، خرید و فروش کارتن خالی هم رونق یافته و یافتن کارتن خالی برای ضایعاتچی‌ها هم دشوارتر شده است.
این روزها افزایش روزافزون زباله‌گردی و جمع آوری ضایعات در شهر اولین‌ها به گونه‌ای است که دیگر نمی‌توان به سادگی از کنار این معضل عبور کرد زیرا الگوی زباله‌گردی نیز تغییر کرده و جمعیت فعالان آن به سمت کودکان و نوجوانان در حال گسترش است!
▪️زباله گردی به عنوان معضلی اجتماعی، چهره زشتی به شهر بخشیده که قبلاً به چشم نمی‌خورد!
روزانه نزدیک به ۱۲۰۰ تن زباله در شهر تبریز تولید می‌شود و آن طور که تخمین زده‌اند حدود یک هزار و ۵۰۰ نفر هم به زباله‌گردی و جمع‌آوری پسماند خشک و ضایعات به درد بخور مشغول هستند که با این اوصاف، طلای کثیف مشتری زیادی دارد.
افزایش روز افزون زباله‌گردها و جمع‌آوری کنندگان ضایعات در تبریز که علت اصلی آن بیکاری و فقر است، نه تنها سلامت خود را تهدید می‌کند بلکه به عنوان معضلی اجتماعی، چهره زشتی به شهر بخشیده است که قبلاً به چشم نمی‌خورد!
البته وضعیت اقتصادی فقرا و افزایش قیمت ضایعات دلیل دیگری است تا پای افراد سودجوی دیگری نیز به این حوزه باز شود، به طوری که در محلاتی چون رشدیه، ولیعصر، پرواز، یاغچیان و غیره افرادی با تیپ.های شیک و مجلسی با ماشین‌های چند میلیونی مشغول این تجارت سود آور شده‌اند.
کودکان زباله‌گرد عموماً به صورت پیاده با حمل گونی و یا گاری دستی و برخی از مردان نیز از طریق سه چرخه موتوری و وانت بار اقدام به زباله‌گردی می‌کنند تا از محل فروش ضایعات بتوانند روزی حلال کسب نمایند.
بنا بر تحقیقات میدانی از میان ۱۰۰ نفر جمع‌آوری کننده ضایعات در مناطق مختلف تبریز، حدود ۸۰ درصد از آنها سرپرست خانواده هستند و ۲۰ درصد نیز به کمک اعضای خانواده اقدام به جمع‌آوری ضایعات می‌کنند که اکثر این افراد نیز از دو سال پیش با مهاجرت به تبریز وارد این شغل کاذب شده‌اند.
پس از یک تفکر عمیق می‌توان دریافت که اینها، تنها گوشه‌ای از روایت زباله‌گردی کودکان، نوجوانان و سرپرستان خانوار در شهر اولین‌‌هاست که برازنده آن نبوده و اصالت ساکنان آن را زیرسوال می برد!
▪️ساماندهی جمع‌آوری کنندگان ضایعات علاوه بر سلامت آنها مانع از انتقال ویروس می‌شود
یک جامعه‌شناس در این باره گفت: زباله‌گردها را می‌توان در سطوح مختلفی تفکیک کرد که شامل کودکان کار، در سطحی دیگر افراد بالغ که از نظر معیشتی تحت فشار هستند و در سطحی بیشتر معتادان هستند.
معصومه زارعی ادامه داد: زباله‌گردی در این روزها که جامعه با مشکل همه‌گیری ویروس کرونا مواجه است و در شرایطی که پسماندهای خانگی در سطل‌های زباله در برگیرنده دستکش، دستمال کاغذی، ماسک و هرگونه زباله دیگر است می‌تواند عاملی برای انتقال ویروس برای افرادی باشد که خود را در تماس مستقیم با این زباله‌هاقرار می دهند.
وی افزود: ساماندهی زباله‌گردها در این شرایط مسئله‌ای است که باید مورد توجه قرار گیرد زیرا در غیر این صورت ممکن است اتفاقاتی رخ دهد که جبران آن سخت باشد ضمن اینکه ساماندهی جمع‌آوری کنندگان ضایعات علاوه بر سلامت آنها مانع از انتقال ویروس از پسماندها می شود.
زارعی اضافه کرد: با توجه به اینکه بیشتر زباله گردها درگیر آسیب‌های اجتماعی دیگری هم هستند ممکن است اطلاع چندانی از وضعیت بیماری نداشته باشند و همین بی‌توجهی آنها را بیشتر درگیر مشکلات می کند و می تواند تهدید کننده سلامت سایر شهروندان هم باشد.
این جامعه شناس یادآور شد: زباله‌گردی به عنوان پدیده ای اجتماعی از نظر ریشه‌ها و علل مختلف قابل بررسی است و از بین بردن آن نیز زمان بر و نیازمند اقدامات جامع، ریشه ای و کار کارشناسی است اما در مقطع فعلی ناچاراً باید برای برنامه زمانی موقتی هم که شده، سر و سامانی داده شوند تا تسریع کننده چرخه انتقال ویروس نباشند.
گزارش: شهرام صادق‌زاده
