تبریزمن – جواد مغربی: اخیرا ظهور قارچ‌وار فروشگاه‌های زنجیره‌ای در تبریز به معضل بزرگی برای اصناف تبدیل شده است. متاسفانه این فروشگاه‌ها با عرضه کالاهای ارزان‌قیمت و گاها بی‌کیفیت عملا نظم بازار را برهم زده و شاهد تعطیلی مغازه‌های محله‌ای هستیم.
نکته‌ای که باید به آن اذعان داشت، این است که: «روش‌های نوین داد وستد با خدمات متنوع، ویژگی موج جدید زندگی شهرنشینی است که با مزایای مختلف رضایتمندی طیف بزرگی از شهروندان را فراهم کرده اما این مسئله برای کسبه و اصناف معضلاتی ایجاد کرده است و نیازمند یک تدبیر از سوی مسئولان حوزه اصناف می‌باشد».
سابقه ایجاد فروشگاه‌های زنجیره‌ای در ایران به سال ۱۳۲۸ و تاسیس تعاونی مصرف سپه برمی‌گردد، و در سال‌های گذشته به دلیل مشکلات فراوان در بخش توزیع کالا دولت بر آن شد تا با تاسیس فروشگاه‌های زنجیره ای وضعیت توزیع را در کشور بهبود بخشد، اما غافل از این که ظهور قارچ‌وار این فروشگاه‌ها تبعات جبران ناپذیری برای بازاریان و کسبه بدنبال خواهد داشت.
وضعیت نابسامان اقتصادی و ساختار نامناسب نظام توزیع سنتی دو عامل اصلی در بخش توزیع کالا در کشور بود که این مهم زمینه بازگشایی فروشگاه‌های زنجیره‌ای را در کشور فراهم کرد.
اگر چه وجود فروشگاه‌های زنجیره‌ای یکی از ارکان توسعه‌یافتگی است و نقش تاثیرگذاری در برقراری ثبات قیمت‌ها در بازار دارد اما، فعالیت این فروشگاه‌ها بسیاری از خرده‌فروشان محلی را تحت‌الاشعاع قرار داده و به نوعی رونق کار فروشگاه‌های زنجیره‌ای کسادی فعالیت خرده‌فروشان محله‌ای را به دنبال داشته است و عملا بر علیه اقتصاد مقاومتی مدنظر مقام معظم رهبری می‌باشد.
اگرچه ممکن است اجناس و موادغذایی در فروشگاه‌های زنجیره‌ای کمی ارزانتر و با شکل آراسته‌تری به دست مردم برسد اما فعالیت این فروشگاه‌ها کسبه خرده را به حاشیه برده‌اند و به نوعی به مسئله بیکاری و نچرخیدن معیشت خانوار شاغلان این صنف را دامن زده است.
فروشگاه‌های زنجیره‌ای به دلیل سرمایه‌گذاری نامحدود، ضریب تخفیف بیشتری برای کالاهای خود لحاظ می‌کنند و هر از گاهی نیز با تبلیغات گستره و جوایز متعدد اقدام به برپایی حراج برای مشتریان می کنند.
طبیعی است که خرده‌فروشان محلی نمی‌توانند در شرایط سخت اقتصاد کنونی و رکود تورمی ریخت وپاش داشته باشند و از طرفی هم توان رقابت با فروشگاه‌های زنجیره‌ای را ندارند، از این رو مسئولان باید نسبت به ارائه مجوزهای لازم به متقاضیان راه‌اندازی فروشگاه‌های زنجیره‌ای تجدیدنظر کنند.
فروشگاه‌های زنجیره‌ای از یک سو و برگزاری نمایشگاه‌های فصلی از سوی دیگر توان و رمق کاسب کارهای محلی را گرفته‌اند و ادامه این روند بیکاری شاغلان این صنف را در پی دارد. یک فروشگاه زنجیره‌ای در بخش‌های مختلف فروش موادغذایی، گوشت، مرغ، ماهی و مواد پروتئینی، پوشاک، لوازم خانگی، لبنیات، لوازم آرایشی، کیف و کفش فعالیت می‌کنند در صورتی که اگر مسئولان از همه این اصناف به شکل مجزا حمایت کنند، انقلاب عظیمی در اشتغالزایی و رفع معضل بیکاری صورت می پذیرد.
فروشگاه‌های زنجیره‌ای با برخورداری از سرمایه‌های کلان، قادر به حذف واسطه‌ها در تهیه کالاها هستند و می‌توانند به صورت مستقیم از کارخانه‌های تولیدی، اجناس را تهیه کنند اما خرده‌فروشان از این امکان برخوردار نیستند. فروشگاه‌های زنجیره‌ای ناخواسته بر روند فعالیت کاسب کاران محله‌ای تاثیر گذاشته‌اند و نیاز است تصمیم‌سازان عرصه اقتصادی به این مهم توجه ویژه داشته باشند. باید با حمایت از اصناف و کاسب کاران خرد زمینه رقابت با فروشگاه‌های بزرگ برای آن‌ها فراهم شود و از سوی دیگر قدرت نظارتی هم بر روی فعالیت این فروشگاه‌ها بسیار پائین است.
امروزه به دلیل نبودن اشتغال مولد در استان، جوانان این استان برای رفع بیکاری و ارتزاق خانواده اغلب تمایل به فعالیت‌های صنفی دارند و وجود فروشگاه‌های زنجیره‌ای باعث ورشکستگی و در نهایت بیکاری جوانان می‌شود.
بسیاری از کالاهایی که در فروشگاه‌های زنجیره‌ای به فروش می‌رسد با قیمت‌گذاری غلط و غیرقانونی است و به عبارتی این واحدها اقدام به ارزان‌فروشی صوری و بازارگرمی در جلب مشتری می‌کنند و این مهم نیز باعث استقبال مردم از این فروشگاه‌ها می‌شود.
مجوزهای فعالیت فروشگاه‌های زنجیره‌ای نیز به صورت متمرکز و کشوری صادر می‌شود و در استان ها امکان نظارت بر فعالیت آن‌ها وجود ندارد.
فروشگاه زنجیره‌ای کورش، جامبو، نیلیا در نقاط مختلف آذربایجانشرقی بویژه تبریز فعالیت می‌کنند و موجبات رکود اصناف و کسبه محلی را فراهم ساخته‌اند که از دولت محترم، استاندار محترم، فرماندار محترم، ریاست محترم اتاق اصناف و نمایندگان محترم مجلس و ریاست محترم سازمان و صنعت و معدن و تجارت استان انتظار داریم در این خصوص یک بررسی انجام داده و تدبیری اندیشیده نمایند که هر دو طرف «فروشگاه‌های رنجیره‌ای» و هم «فروشگاه‌های محله‌ای» در کنار هم به فعالیت خود ادامه دهند.
مهندس جواد مغربی | حقوقدان
