شکارچی سالمندان

تبریزمن- ورونیکا گرین‌وود، روزنامه‌نگار علمی نیویورک‌تایمز: احتمال اینکه بیماران مبتلا به کووید-۱۹ که سن‌شان ۸۰ سال به بالاست، در جدال با این بیماری جانشان را از دست بدهند صدها برابر بیش‌تر از آن‌هایی است که زیر ۴۰ سال دارند.
 
بخشی از این مخاطره به بیماری‌های زمینه‌ای‌ای مانند دیابت و بیماری‌های ریوی برمی‌گردد که بدن را در برابر کووید-۱۹ آسیب‌پذیرتر می‌کند. اما برخی دانشمندانْ مُحرک احتمالی دیگری را مطرح می‌کنند که این خطر را افزایش می‌دهد: پیری سیستم ایمنی بدن.
 
تغییراتی که با گذشت دهه‌ها در شبکه سلول‌های ایمنی بدن ما رخ می‌دهد، پیچیده است که گاهی به واکنش بیش از حد و گاهی به تأخیر در واکنش منجر می‌شود که در کل تغییری عجیب در سیستم ایمنی بدن محسوب می‌شود.
 
دانشمندانی که پیری سیستم ایمنی بدن را مطالعه می‌کنند می‌گویند که درک این فرآیند نه تنها ممکن است به درک روشن‌تری از چگونگی ارتباط سن و آسیب‌پذیری در برابر بیماری کرونا منجر شود بلکه می‌تواند به تعیین استراتژی‌ تولید واکسن و درمان کووید-۱۹ هم کمک کند.
 
آرن اکبر، استاد ایمونولوژی کالج دانشگاه لندن، که به تازگی مقاله‌ای درباره وضعیت تحقیقات درباره پیری سیستم ایمنی بدن را در مجله Science منتشر کرده است در‌این‌باره می‌گوید: «این احساس را دارم که تمام مدت من داشتم فریاد می‌زدم که این اتفاق در حال رخ دادن است اما هیچ کس به من گوش نمی‌داد».
 
زمانی که یک ویروس به بدن نفوذ می‌کند، سبو‌های خط اول به سرعت و خشونت وارد عمل می‌شوند و هشدارها و دستورالعمل‌هایی را به دیگر سلول‌ها می‌فرستند و با ایجاد التهابْ فرآیند شکست دادن ویروس را آغاز می‌کنند.
 
علاوه بر این سیستم ایمنی «طبیعی» همان‌طور که از نامش پیداست، مسئول پاکسازی سلول‌های آسیب‌دیده، پروتئین‌های از هم‌ گسسته و سایر خرده‌ریزه‌های بدن است حتی زمانی که هیچ عفونتی برای مبارزه وجود نداشته باشد.
 
به گفته دکتر اریک وردین، مدیر اجرایی موسسه تحقیقاتی باک در مورد پیری در نوواتوی کالیفرنیا، در افراد مسن، سیستم ایمنی طبیعی بدن، در نتیجه جمع کردن همین خرده‌ریزها خسته است و به این ترتیب مدام دچار التهاب می‌شود.
 
هم‌زمان این چنین تصور می‌شود که سلول‌های مسن در سراسر بافت‌های بدن با افزایش سن تغییر می‌کنند و مواد التهابی از خود ترشح می‌کنند.
 
دکتر اکبر در‌این‌باره می‌گوید: «این التهاب‌ها مانند خود پدربزرگ و مادربزرگ‌ها مهربان و لطیف نیستند بلکه در حقیقت بسیار چموش‌اند».
 
در نتیجه حتی افراد ۶۵ساله کاملا سالم هم معمولا سطح پروتئین‌های ایمنی (مانند سیتوکین که در التهاب نقش دارند) بالاتری در مقایسه با جوان‌ترها دارند. وضعیت مزمن این التهاب که گاهی «التهاب پیری» نامیده می‌شود، افزایش ضعف و آسیب‌پذیری را به دنبال دارد.
همین مسئلهْ مبارزه با عوامل بیماری‌زا را پیچیده‌تر می‌کند: تنش‌های التهابی در بدنی پیر، جابه‌جایی پیام‌های ارسالی توسط سیستم ایمنی طبیعی بدن را دشوارتر می‌کند.
 
علاوه بر این این خطر دیگر وجود دارد که ممکن است سیستم ایمنی طبیعی بدن، بیش از حد به ورودی جدید واکنش نشان دهد.
 
دکتر وردین در‌این‌باره می‌گوید: «ما فکر می‌کنیم این یکی از دلایلی است که افراد مسن، مقاومت کم‌تری در برابر کووید-۱۹ دارند».
 
دکتر وردین و دیگر متخصصان می‌گویند، ممکن است بین پیریِ سیستم ایمنی بدن با گزارش‌هایی که از وخامت حال سالمندان مبتلا به کرونا منتشر می‌شود، ارتباطی وجود داشته باشد؛ ویروسی که با ورود به بدن سالمند، طوفانی از سیتوکین (پروتئین بدن) ایجاد می‌کند و به این ترتیب به طغیان پیام‌ از سوی دستگاه ایمنی بدن و در نهایت از کار افتادن اندام منجر می‌شود.
التهاب در دستگاه ایمنی طبیعی بدن سالمندان هم‌چنین ممکن است پاسخی به این سوال باشد که چرا واکسن‌ها که اثربخشی‌شان به سیستم ایمنی بدن وابسته است، روی افرادِ مسن جواب نمی‌دهد. دکتر اکبر و سایر همکارانش دریافته‌اند که افراد سالمند مبتلا به التهاب بالا، واکنش‌های ایمنی ضعیف‌تری به ویروس آبله مرغان هم نشان داده‌اند. و وقتی در آزمایشی چهار روز پیش از ورود ویروسْ داروی ضدالتهاب دریاف کرده‌اند، بدنشان هم بهتر به ویروس‌ها واکنش نشان داده است.
 
 
▪️موج دوم
چند روز پس از فعالیت دستگاه ایمنی طبیعی بدن، بدن موج دوم حملات را علیه ویروس مهاجم آغاز می‌کند. این پاسخ از سوی سیستم ایمنی تطبیقی در مقایسه با اولی دقیق‌تر است و سلول‌های آلوده به ویروس خاص را از بین می‌برد.
 
آمبر مولر، محقق فوق دکترای دانشگده پزشکی هاروارد که ماه مِی مقاله‌ای درباره ارتباط کووید-۱۹ و پیری منتشر کرده بود در‌این‌باره می‌گوید که «اما در بدن‌های مسن، دوره پاسخ انطباقی به سلول‌های آلوده و ویروس نه تنها بیشتر طول می‌کشد بلکه صحنه‌ای از التهاب را هم ایجاد می‌کند». او توضیح می‌دهد که شرایط شبیه این است که آتش‌نشانان برای خاموش کردن آتش خانه‌ای وارد عمل شوند و «تصور کنید گروهی عابر پیاده فقط در اطراف آویزان شده باشند، سر خود فریاد بزنند و هرج و مرج به پا کنند به همین دلیل برای آتش‌نشانان سخت است تا آتش را –عفونت را- پیدا و آن را به شکل موثری خاموش کنند».
 
تأخیر در اینجا هم یعنی اینکه تا سیستم ایمنی تطبیقی بدن بیاید و وارد عمل شود پاتوژن‌ها بارها تولید شده‌اند. علاوه بر این، افراد مسن سلول‌های لنفوسیت تی تازه‌ی کم‌تری دارند؛ سلول‌هایی که در واکنش انطباقی سیستم ایمنی بدنْ بازیگران مهمی هستند و برای شکار سلول‌های آلوده به یک پاتوژن خاص آموزش دیده‌اند. وقتی همه چیز به درستی کار کند، سلول‌های تی موفق، نمونه‌هایی از خود را تولید می‌کنند تا به ویروس هجوم ببرند. پس از آن، تعداد اندکی از این سلول‌های تی باقی می‌مانند تا اگر ویروس برگشت باز هم بتوانند در برابر آن مقاومت کنند.
تولید سلول‌های تی تازه که برای مبارزه با پاتوژن‌های ویژه‌ای دخیره نشده‌اند، طی دهه‌ها کاهش می‌یابد. و آن‌هایی هم که باقی مانده‌اند ممکن است به اندازه سلول‌های افراد جوان در تولیدمثل خود موفق نباشند. دکتر شبنم سلیمی، استاد اپیدمیولوژی و بهداشت عمومی دانشکده پزشکی دانشگاه مریلند، که به تازگی مقاله‌ای درباره تعامل میان پیری و کووید-۱۹ منتشر کرده است در‌این‌باره می‌گوید، علاوه بر این، سلول‌های تی در افراد سالمند ممکن است در واکنش به حملات ویروس مشابه در آینده با مشکل مواجه شوند.
 
▪️پتانسیل دارو
دکتر سلیمی و همکارش جان هملین مقاله‌ای در این باره نوشته‌اند که تحقیقات درباره درمان کووید-۱۹ باید این سلول‌ها و مواد ویژه را که فعالیتشان با پیری دستگاه ایمنی تغییر می‌کند، در نظر بگیرند و بدانند که بررسی داروهای ضدپیری می‌تواند برای مقابله با کرونا به کار بیایند.
تا اینجا پیشرفت کمی در مسئله درمان کرونا صورت گرفته است. از زمانی که مشخص شد این ویروس گاهی واکنش‌های خارج از کنترلی را درون سیستم ایمنی بدن ایجاد می‌کند، محققان در حال بررسی این موضوع هستند که آیا کاهش التهاب به بهبود واکنش سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند یا نه. داروهایی مانند داروهای مورد استفاده در درمان آرتریت روماتوئید و سایر بیماری‌های خودایمنی که سطح سیتوکین‌ها را کاهش می‌دهند تاکنون در مبارزه با کرونا موفق نبوده‌اند. علاوه بر این، کلروکین که می‌تواند به مهار پیری سلول کمک کند، باعث افزایش مرگ‌و‌میر در آزمایشات بالینی کووید-۱۹ شده. اما استروئید دگزامتازون به عنوان یک ضدالتهاب قوی نشان داده است که باعث کاهش مرگ‌ومیر ناشی از ویروس می‌شود. بر اساس مطالعه‌ای که در ماه ژوئن انجام شد، استفاده از این دارو در سیستم ونتیلاتور باعث کاهش یک‌سوم مرگ‌ها و استفاده آن به صورت استنشاقی باعث شد تا مرگ‌ها یک‌پنجم کاهش پیدا کنند. (این دارو ممکن است برای بیمارانی که در مراحل اولیه بیماری کرونا هستند، بی‌تأثیر و حتی خطرناک باشد.)
در این مرحله مهم است که مطالعاتی برای بررسی وضعیت سیستم ایمنی سالمندان طراحی شود. درک تغییرات سیستم ایمنی بدن ممکن است به یافتن روش‌هایی برای درمان مبتلایان سالمند کرونا منجر شود اما همان طور که دکتر سلیمی می‌گوید، چنین مطالعه‌ای می‌تواند به افراد جوان‌تر که ممکن است درگیر مشکلات مشابهی باشند هم کمک کند. چرا که این فقط سالمندان نیستند که ممکن است با مشکلاتی در سیستم ایمنی بدن‌شان دست به گریبان باشند. به عنون مثال، مطالعه جدیدی نشان داده است که مردان جوان مبتلا به کرونای شدید، در یکی از دریافت‌کننده‌های سلولی خود جهش ژنتیکی داشته‌اند. این دریافت‌کننده به اعتقاد برخی از محققان با افزایش سن در بدن کمیاب‌تر می‌شود.
 
به نظر می‌رسد این تغییر ویژه در سیستم ایمنی بدن می‌تواند با این مسئله ارتباط داشته باشد که چرا در برخی موارد، کرونا در افراد جوان که هیچ شرایط ویژه یا بیماری زمینه‌ای ندارند به صورت شدید ظاهر می‌شود. به قول دکتر سلیمی «حتی افراد جوان ممکن است شدت مشابهی از کرونا در سالمندان را تجربه کنند».
.

 
آنچه خواندید ترجمه‌ای بود از گزارشی که به تاریخ ۸ سپتامبر ۲۰۲۰ در وب‌سایت نیویورک‌تایمز به مشخصات زیر منتشر شده بود:
How the Aging Immune System Makes Older People Vulnerable to Covid-19