آیا ارتباطی میان توافق روسیه – ترکیه با سرنگونی هواپیمای روسیه وجود دارد؟

به گزارش تبریزمن و به نقل از عصر ایران؛ خبرگزاری آناتولی ترکیه روز دوشنبه ٢۶ شهریور از توافق دوجانبه رهبران دو کشور روسیه و ترکیه در خصوص تعلیق جنگ ادلب و ایجاد منطقه حائل بین نظام سوریه و مخالفان مسلح خبر داد.

به فاصله کمی از این خبر، وزارت دفاع روسیه از سرنگونی هواپیمای ترابری نظامی این کشور توسط پدافند هوایی سوریه در زمان حملات اسرائیل خبر داد.

با توجه به حملات مکرر رژیم صهیونیستی به سوریه، این برای نخستین بار از آغاز بحران سوریه است که یک هواپیمای روسی به عنوان پوشش جنگنده های اسرائیلی قرار گرفته و توسط پدافند هوایی سوریه سرنگون می شود.

با توجه به این مقدمه و نظر به اهمیت تحولات میدانی سوریه در روزهای اخیر چند نکته بیان می شود:

١- استان ادلب بواسطه اینکه اخرین منطقه تحت اشغال مخالفان مسلح و گروه های تروریستی است، از اهمیت ویژه ای میان بازیگران داخلی و خارجی سوریه برخوردار است. در حالی که در هفته های اخیر سوریه، روسیه و ایران بر آغاز روند ازادسازی این منطقه از گروه‌های تروریستی تاکید کرده‌اند، آمریکا و برخی کشورهای غربی با ابراز نگرانی ازوقوع فاجعه انسانی، مخالف اقدام یادشده می باشند.

٢- با وجودیکه سه کشور روسیه، ایران و ترکیه پایه گذار روند مذاکرات استانه برای حل بحران سوریه می باشند، با اینحال این توافق در غیاب ایران و بصورت دوجانبه میان پوتین و اردوغان بدست آمد.

از طرفی با وجود غیبت ایران در نشست سوچی، سخنگوی وزارت خارجه از تفاهم‌ روسیه و ترکیه درباره ادلب استقبال کرد و گفت که موضوعات مورد توافق “بدون اطلاع ایران نبوده “است.
لذا لااقل دو پرسش در رابطه با توافق و موضع ایران مطرح است.

نخست؛ چرا اجلاس دو هفته قبل تهران در رابطه با ادلب نتوانست چنین دستاوردی داشته باشد.
دوم؛ در صورت اطلاع ایران از موضوعات توافق. چرا به نشست سوچی دعوت نشد؟

٣- به گفته رییس جمهور روسیه منطقه حائل به وسعت ١۵ تا ٢۵ کیلومتر مربع می باشد که میان ارتش سوریه و شبه‌نظامیان تا اواخر آذرماه ایجاد خواهد شد و واحدهای نظامی ترکیه و روسیه در این منطقه گشت‌زنی خواهند کرد.

از این سخنان پوتین دو نکته قابل استنباط است. اول؛ حضور نظامی ترکیه در سوریه که تا پیش از توافق غیرمجاز شمرده می شد، از این پس لااقل در بخشی از خاک سوریه به رسمیت شناخته می شود. دوم؛ علیرغم نقش محوری ایران در مذاکرات استانه و میزبانی اجلاس تهران در رابطه با ادلب، ایران نقشی در تامین امنیت منطقه حائل نخواهد داشت.

۴- موارد پیش گفته بخشی از ابعاد سلبی توافق دوجانبه برای ایران است لذا به نظر نمی رسد استقبال ایران از ان بدون درنظرگرفتن ملاحظات تهران توسط روسیه و ترکیه در رابطه با سوریه اتخاذ شده باشد.

۵- تقریبا از ابتدای بحران سوریه تاکنون فقط ایران و روسیه به دعوت رسمی دولت سوریه در این کشور حضور دارند و حضور سایر کشورهای خارجی از جمله ترکیه در سوریه قانونی نیست.

اما در شرایط حاضر با توجه به این توافق و استقبال ایران از آن، از این پس حضور نیروهای ترکیه نیز بصورت غیرمستقیم قانونی قلمداد می شود اما استقبال ایران از توافق و به تبع ان حضور نظامی ترکیه در بخشی از خاک سوریه درحالی اعلام می شود که ادامه حضور ایران در سوریه پس از داعش با چالشی بزرگ حتی توسط روسیه روبرو شده است.

بنابراین با توجه به موارد عنوان شده، ادامه حضور ایران در سوریه و عدم مخالفت با آن بویژه توسط روسیه می تواند تضمینی باشد که دو کشور ترکیه و روسیه پیش از نشست سوچی و احتمالا در اجلاس تهران در قبال پذیرش حضور ترکیه به ایران داده باشند.

۶- ایالات متحده و اسرائیل از ابتدای حضور ایران در سوریه به شدت به ان معترض بوده و اسرائیل به این بهانه حملات متعددی به خاک سوریه و اهداف ایرانی در خاک سوریه داشته است.

از طرفی پوتین به فاصله کمی از خروج ترامپ از توافق برجام در دیدار با بشار اسد در سوچی اعلام کرد که نیروهای خارجی باید از سوریه خارج شوند.

این موضع روسیه هرچند به همراهی با اسرائیل تعبیر شد اما بواسطه عدم موافقت سوریه چندان توسط روسیه دنبال نشد.

اما در شرایط حاضر این توافق باوجودیکه در ظاهر در غیاب تهران حاصل شده است اما از نظر اسرائیل حضور ترکیه در سوریه نمی تواند بدون تضمین ادامه حضور ایران توسط روسیه وترکیه حاصل شده باشد.

٧- به عبارتی دیگر از نظر اسرائیل نشست سوچی ادامه اجلاس تهران بوده و توافقات دو جانبه رهبران روسیه و ترکیه در ایجاد منطقه حائل پوششی برای سرپوش گذاشتن بر تضمین های روسیه به ادامه حضور ایران در سوریه است.

علاوه براین با توجه به بیانیه وزارت دفاع روسیه، اسرائیل برخلاف روال سابق یک دقیقه پیش از انجام حملات به لازقیه آنها را درجریان حمله قرار داده است لذا تاخیر اسرائیل در اعلام زمان حملات به سوریه و به تبع آن سرنگونی هواپیمای روسی ناشی از خطای انسانی نبوده و احتمالا می توان هشدار اسرائیل به روسیه درخصوص تغییر موضع و حمایت از ادامه حضور ایران در سوریه تفسیر کرد.