حمل و نقل، صنعت فراموش شده اقتصادی!

سرویس اقتصادی تبریزمن – برخی متخصصان حمل و نقل بر این باورند که بین کارآیی در بخش حمل و نقل و کارآیی عمومی اقتصاد و رشد اقتصادی، رابطه ای مستقیم وجود دارد و حمل و نقل را واسطه میان فعالیت‌های کشاورزی، صنعتی، بازرگانی و خدماتی در سطح ملی و بین المللی می دانند.
گروهی دیگر، حمل ونقل را قلب جریان توسعه دانسته و معتقدند حمل و نقل در توزیع درآمدها و کاهش نابرابری های اقتصادی و اجتماعی و کاهش آثار فقر و اختلاف درآمد روستانشینان و شهرنشینان نقشی موثر دارد.
اما با این اوصاف، صنعت حمل و نقل کشور دارای مشکلات فراوانی چه در بخش زیرساخت و چه در بخش های ناوگان و اجراست و به گفته کارشناسان، برطرف کردن این نقاط ضعف اگرچه در حوزه زیرساخت نیازمند سرمایه گذاری کلانی است اما در حوزه اجرا می‌توان با مدیریت بهینه، بسیاری از مشکلات را برطرف کرد.
مشکلات حمل و نقل جاده‌ای شامل ناوگان باری قدیمی، کمبود آزادراه‌ها، ناتوانی در توزیع مناسب بار و مسافر، مشکلات حمل و نقل ریلی شامل بهره وری پایین، زیان‌ده بودن ریلی مسافری و سرعت پایین قطارها، مشکلات حمل و نقل دریایی دربرگیرنده ظرفیت خالی بنادر، سرعت پایین تخلیه و بارگیری، ضعف مفرط در برابر رقبای منطقه‌ای و ضعف مشکلات حمل ونقل هوایی نیز در عدم نظارت سازمان هواپیمایی بر ایرلاین‌ها و مشکلات گسترده فرودگاه ها خلاصه می‌گردد.
 
▪️ضعف مدیریتی مشکلات زیادی را در صنعت حمل و نقل کشور ایجاد کرده است
 
اکثریت رانندگان ناوگان حمل و نقل کشور معتقدند بیمه، گرانی قطعات و هزینه تعمیرات و سوخت، فرسودگی ناوگان، کرایه کم، وضعیت نامناسب جاده‌ها، نبود سیاست مشخص، ضعف تشکل‌های صنفی و فشارهای بیش از حد پلیس راه‌ها از مهم‌ترین مشکلات صنعت حمل و نقل می‌باشد.
یکی از فعالان حوزه حمل و نقل با اشاره به معضلات صنعت حمل و نقل کشور گفت: پنجاه درصد مشکلات صنعت حمل و نقل ناشی از تحریم ها و ۵۰ درصد آن حاصل بی تدبیری است زیرا مسئولان با عدم برخورد قاطع با متخلفین نه تنها راننده را بلکه همه افراد فعال در این حوزه را متضرر خواهند کرد و علی رغم غنی بودن کشور، ضعف مدیریتی مشکلاتی را در صنعت حمل و نقل کشور ایجاد کرده که در صورت ادامه آن شاهد فروپاشی این صنعت خواهیم بود.
ناجی سلامی، یکی از معضلات کامیون داران را کمبود قطعات یدکی و لاستیک برشمرد و گفت: لوازم یدکی و لاستیک به میزان کافی با ارز دولتی و به صورت قانونی وارد کشور شده اما متاسفانه انگیزه کافی برای برخورد با محتکران وجود ندارد، همچنین لاستیک به میزان کافی با ارز دولتی در داخل تولید شده اما برخلاف قوانین تعریف شده به صورت آزاد و دریافت مبالغ بیشتر به فروش می رسد.
وی درباره نوسازی ناوگان حمل کالا نیز بیان کرد: متاسفانه سهم لجستیک کشور ما از امارات کمتر بوده و سهم کشور ما در دنیا ۸ درصد و امارات ۲۳ درصد است و کامیون های تولید داخل زیر استاندارد یورو ۳ بوده و دارای جایگاه مناسبی در کشورهای دیگر نیستند، ضمناً علی رغم اینکه قرارداد نوسازی ناوگان با خودروسازان داخل منعقد شده اما ارز کافی برای واردات قطعات وجود ندارد لذا برای واردات کامیون های وارداتی ارز کافی وجود ندارد و فشار تحریم ها نیز مزید بر علت شده لذا اجرای این طرح به سادگی میسر نخواهد بود!
 
▪️حمل‌ و نقل هوایی جایگاهی در صادرات غیرنفتی کشورمان ندارد!
 
به عقیده کارشناسان، نبود حمل و نقل هوایی مناسب و ضعف حمل و نقل دریایی به دلیل عدم دسترسی به سیستم های بین المللی حمل و نقل دریایی به دلیل تحریم های گذشته و چالش های ناوگان حمل و نقل زمینی ناشی از فرسودگی این ناوگان و برخی مشکلات دیگر همگی باعث شده یکی از بزرگترین مشکلات در حوزه صادرات غیرنفتی در کشور رقم بخورد.
یک کارشناس حوزه صادرات در این رابطه گفت: حمل‌ونقل هوایی در صادرات کشورمان جایگاهی ندارد و به همین دلیل هم بسیاری از کالاهایی که تاریخ مصرف آنها کوتاه است سهم اندکی در صادرات دارند.
ن.اسدی، حمل‌ و نقل دریایی را با توجه به تحریم‌ها و مشکلات کشتی‌ها در سال های گذشته موثر ندانست و افزود: کمبود کانتینرهای یخچال‌دار، کمبود کامیون‌های بین‌المللی و فقدان خطوط کشتیرانی منظم که بتواند کالاهای فسادپذیر را به صورت روزانه و مستمر به بازارهای هدف برساند، احساس می‌شود.
وی اضافه کرد: صدور مجوز برای خرید کامیون و کانتینر یخچال‌دار مستعمل، تامین اعتبارات بانکی با نرخ بهره رقابتی و برقراری خطوط کشتیرانی منظم به بازارهای هدف از جمله اقداماتی است که در این راستا باید مورد توجه قرار گیرد.
این فعال بخش خصوصی اظهار کرد: هزینه‌های بالای حمل‌ ونقل در کنار مشکلاتی از جمله نوسانات نرخ ارز و همچنین سیاست‌ها و قوانین از دیگر مواردی است که قدرت رقابت کالاهای صادراتی کشور را در بازارهای جهانی می‌گیرد.
اسدی تاکید کرد: زیرساخت های حمل و نقل یکی از مهم ترین بسترهای صادرات غیرنفتی است و ترمیم فرسودگی بافت‌های لجستیک و تسهیل امور مربوط به گمرکات و حمل بار در مرزها و مسیرهای صادراتی کشور می‌تواند گام مهم و موثری در توسعه صادرات غیرنفتی و رونق تجاری کشور باشد.
 
▪️مردم جهان دریافته اند که عدم تحرک، باعث فقر خواهد شد
 
بدون وجود شبکه حمل و نقل، تاسیسات و تجهیزات جانبی و ناوگان مطلوب تصور رشد و توسعه عمومی غیرممکن به نظر می‌رسد، در رشد و توسعه اقتصاد و تجارت جهانی نمی‌توان نقش سیستم های حمل و نقل در بهینه‌سازی هزینه‌ها، زمان سفر، سرعت جابجایی، ایمنی و سطح خدمات ارائه شده را انکار کرد.
بخش حمل و نقل به صورت کوتاه‌مدت، میان‌مدت و درازمدت بر متغیرهای اصلی اقتصاد کشور مانند تولید کل، تولید در بخش‌های اقتصادی، اشتغال کل، اشتغال در بخش‌های اقتصادی، قیمت در بخش‌های مختلف اقتصادی و شاخص هزینه زندگی اثر می‌گذارد که در قرن حاضر با ظهور انقلاب در صنعت حمل و نقل مسئولان کشورها و مردم دریافته‌اند که عدم تحرک، باعث فقر خواهد شد.
در حقیقت اگر نقش صنعت حمل و نقل و رابطه آن با کشاورزی را در نظر بگیریم بسیاری از محصولات کشاورزی بدلیل حمل ناموفق و یا تاخیر در رساندن به موقع، فساد پذیری مواد در طول پروسه حمل ونقل و غیره منجر به عدم دسترسی افراد به غذا و در نتیجه گرسنگی می‌شود، از این رو همه پی‌بردند که حمل و نقل ضعیف عامل اصلی گرسنگی در جهان است. مشکل حمل و نقل علاوه بر ایجاد مشکلات اقتصادی، آثار سیاسی و اجتماعی خاص خود را دارد، حمل و نقل و ارتباطات ضعیف مانعی بر سر راه حفظ امنیت ملی خواهد بود.
 
شهرام صادق زاده